معرفی رشته دام پزشکی
هدف و ماهيت
امروزه در دنيا علي‌رغم پيشرفت‌هاي علمي كه در زمينه‌هاي مختلف صورت گرفته است، هنوز هم مساله غذا از نظر اجتماعي و اقتصادي در درجه اول اهميت قرار دارد و به عنوان يك مساله استراتژيك مطرح مي‌باشد. به طوري كه موقعيت يك كشور را با سطح و نوع غذاي مردم آن كشور محك مي‌زنند. و بدون شك در ميان مواد غذايي آنچه بسيار اهميت دارد و جزء لاينفك مواد غذايي روزانه است، پروتئين حيواني است كه از طريق دام تهيه مي‌شود.
حال از همين‌جا مي‌توان به اهميت دانش دام پزشكي پي‌برد ، چرا كه حفظ و حراست بهداشت دام ها بر عهده يك دام پزشك ?است. يعني يك دام پزشك با تامين بهداشت و مبارزه با عوامل تهيه كننده حيات دام، طيور، آبزيان و حشرات مفيد، ضمن اقدامات بهداشتي لازم براي افزايش طول عمر آن ها، با تامين سلامتي اين دسته از موجودات كمك مي‌كند كه بازدهي توليدي و خدماتي آن ها بيشتر بشود.
از طرف ديگر يك دام پزشك وظيفه مبارزه با بيش از 400 بيماري مشترك بين انسان و حيوان را دارد، بيماري‌هايي كه به صورت مستقيم (تماس با دام آلوده) و غيرمستقيم (استفاده از توليدات يا فرآورده‌هاي دامي) به انسان منتقل شده و حيات او را به مخاطره مي‌اندازد. و بالاخره دام پزشك آن در حفظ محيط زيست نقش بسزايي دارند چرا كه به مبارزه با بيماريهاي وحوش و همچنين بيماريهاي مشترك بين انسان و وحوش مي‌پردازند. كه البته در كشور ما كمتر به اين نقش توجه شده است.
دانشجوياني كه وارد رشته دام پزشكي مي‌شوند بايد حدود 220 واحد درسي را در 6 سال بگذرانند كه اين واحدها در سه مقطع متوالي علوم پايه، پاتوبيولوژي و علوم درمانگاهي تدريس مي‌شود. يعني در آغاز دانشجو طي 2 سال علوم پايه را مي‌گذراند و سپس در 2 سال بعد ،درس هاي پاتوبيولوژي شامل ميكروبيولوژي، آسيب‌شناسي، انگل‌شناسي و بهداشت و كنترل مواد غذايي را مطالعه مي‌كند و بالاخره وارد دوره علوم درمانگاهي مي‌شود كه اين دوره خود شامل دو بخش درس هاي نظري و عملياتي و بخش كارورزي مي‌شود. به همين دليل دانشجوي اين رشته در علوم پايه پزشكي بنيه علمي خوبي دارد و حتي در دوره‌هاي تخصصي ايمونولوژي ، ويروس‌شناسي و … همپاي فارغ‌التحصيلان پزشكي شركت كرده و موفق نيز مي‌شود.
دام پزشكي علم شناخت بيماريهاي دامي اعم از بيماريهاي مشترك بين انسان و حيوان يا بيماريهاي خاص دام، پيشگيري از بيماري‌ها ، معالجه بيماري‌ها و همچنين علم تغذيه انسان و دام مي‌باشد.
از سوي ديگر در اكثر كشورها از جمله كشور ما، دام پزشكان در تحقيقات پايه پزشكي نقش مهمي دارند. براي مثال دكتر جي‌بانگ عامل تب مالت انسان و سقط جنين دامها را كشف كرد و نشان داد كه استفاده از توبركولين براي تشخيص سل در انسان وسيله بسيار خوبي است و يا جي‌رامون با كشف سرم ضد ديفتيري جان ميليون ها كودك جهان را نجات داد.
اين توانايي از آنجا نشأت مي‌گيرد كه از يك طرف كار با دام محدوديت‌هاي كار با انسان را ندارد يعني مي‌شود بر روي تعداد زيادي از حيوان با وجود احتمال بيماري يا مرگ آزمايش نمود، كاري كه در علوم ميكروبيولوژي ، فارموكولوژي و فيزيولوژي انجام مي‌گيرد. و از سوي ديگر يك دام پزشك ديد وسيعتري درباره حيوانات دارد و مي‌تواند به روي حيوانات مختلف تحقيق بكند.
از نظر سازمان بهداشت جهاني هدف نهايي دام پزشكي ?درمان حيوانات نيست، بلكه دقيقاً تامين مواد غذايي و بهداشت انسان مي‌باشد. چرا كه با واكسيناسيون دام ها مي‌توان از مرگ و مير آنها جلوگيري كرد و بر ميزان فرآورده‌هاي دامي افزود و در نتيجه مواد پروتئيني لازم براي جيره غذايي انساني را تامين نمود . موادي كه مقاومت انسان ها بخصوص كودكان را در مقابل كليه بيماري‌ها، افزايش مي‌دهد و نه تنها باعث كاهش قابل ملاحظه هزينه‌هاي درماني مي‌شود، بلكه جامعه‌اي سالم و فعال بوجود خواهد آورد. از سوي ديگر دام پزشكي در پيشگيري از بيماريهاي مشترك بين حيوانات و انسان نقش بسيار مهمي دارد. بيماري‌هايي كه مي‌تواند بهداشت عمومي يك جامعه را به خطر بيندازد.
توانايي هاي مورد نياز و قابل توصيه
مهمترين وظيفه يك پزشك شناخت بيماري با توجه به علايم و نشانه‌ها و اظهارات بيمار است. كاري كه با توجه به علايم مشابه و مشترك براي بيماريهاي مختلف و همچنين تنوع بيماري‌ها بسيار دشوار مي‌باشد. اما با اين وجود كار يك پزشك در مقايسه با دام پزشك ?سهل‌تر است چرا كه در شناخت و معالجه بيماري انساني ، مي‌تواند از خود بيمار كمك بگيرد. اما يك دام پزشك ?در معالجه بيماري حيوانات تنها با بررسي و پژوهش و با تكيه بر دانش خود مي‌تواند به بيماري پي ببرد.
يك دام پزشك علاوه بر دانش بسيار و قدرت تجزيه و تحليل بايد زيرك و هوشيار نيز باشد. چون از يك سو بيمار او نمي‌تواند درد خود را بيان كند و دام پزش ك بايد خود موفق به شناخت بيماري گردد و از سوي ديگر بسياري از دامداران سنتي ما هنوز فرهنگ استفاده از دام پزشك را پيدا نكرده‌اند و در نتيجه با مشاهده دام بيمار در ابتدا خود از راه هاي سنتي كه بسياري از اوقات اشتباه نيز هست، به معالجه دام مي‌پردازند و بعد از اين كه بيماري به اوج خود رسيد و يا حتي دام به بيماري تازه‌اي دچار گرديد، به دام پزشك مراجعه مي‌كنند و تازه هنگام مراجعه به دام پزشك نيز نمي‌گويند كه قبلا از چه داروها و يا روش هاي درماني استفاده كرده‌اند و در نتيجه اگر يك دام پزشك زيركي و هوشياري لازم را نداشته باشد، در شناخت بيماري اشتباه مي‌كند.
درس زيست‌شناسي يكي از درس هاي مهم رشته دام پزشكي است. همچنين دانشجوي اين رشته هرچقدر كه تلاش بكند اگر به زبان انگليسي و يا يك زبان بين‌المللي ديگر مسلط نباشد، نمي‌تواند در اين رشته موفق گردد، چرا كه امروزه اطلاعات علمي بخصوص در علومي مثل ايمونولوژي روزآمد شده است و تا دانشجويي به زبان انگليسي مسلط نباشد، نمي‌تواند از اطلاعات جديد با خبر شده و يا از كتب مرجع استفاده بكند.
بدون شك دانشجوي اين رشته بايد از سلامت جسماني برخوردار باشد اما قدرت بدني در همه بخش‌هاي دام پزشكي مطرح نيست . براي مثال در مراكز تحقيقاتي و آزمايشگاهي و يا براي معالجه دام هاي كوچك نيازي به قدرت بدني بالا نيست اما در معالجه دام هاي بزرگ ، قدرت بدني بالا مي‌تواند كار يك دام پزشك را راحت‌تر كند.
يك دانشجوي دام پزشكي بعد از فارغ‌التحصيلي بايد گاه در دل يك روستا به مداواي حيوانات بپردازد و بدون شك چنين كاري جز به ياري عشق و علاقه امكان‌پذير نمي‌باشد.
وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر
فارغ‌التحصيلان دوره دكتراي عمومي دام پزشكي مي‌توانند بر حسب علاقه در بيش از 14 گرايش تخصصي مختلف در علوم دام پزشكي (آسيب‌شناسي ، انگل شناسي، ميكروبيولوژي ، كلينيكال پاتولوژي، علوم تشريحي، بيماريهاي طيور، بيماريهاي داخلي دام بزرگ، بيماريهاي داخلي دام كوچك، جراحي، راديولوژي ، بيماريهاي ماهي و آبزيان، بهداشت مواد غذايي، مامائي و بيماريهاي توليد مثل و …) و همچنين علوم پايه پزشكي و بيوتكنولوژي ادامه تحصيل بدهند. در دوره دكتراي تخصصي دام پزشكي به تناسب رشته تعداد 60 واحد تخصصي گذرانده مي‌شود و دانش تخصصي دانشجو در يك زمينه خاص گسترده‌تر مي‌گردد. هدف از اجراي دوره‌هاي تخصصي دام پزشكي، تامين اعضاي هيات علمي مورد نياز براي دانشكده‌هاي دام پزشكي و محققان موسسات پژوهشي وابسته و در نهايت تامين نيروي انساني متخصص مورد نياز براي خدمات تخصصي دام پزشكي است.
آينده شغلي و بازار کار
خبر اول :
بيماريهاي دامي در كشورهاي جهان سوم ، ساليانه 30 ميلون تن از شير دامها مي‌كاهد، كه اين رقم تامين كننده شير ساليانه 200 ميليون كودك به ميزان 2 ليوان شير در روز مي‌باشد.
خبر دوم :
تنها با مبارزه منظم داروئي با كرمهاي نخي شكل دستگاه گوارش گوسفند و بز، مي‌توان ساليانه 150 ميليون كيلوگرم گوشت قرمز بيشتر در كشور توليد كرد.
خبر سوم :
در حال حاضر بيش از 1000 ميليون واحد دامي و همچنين حدود 600 تا 800 ميليون قطعه طيور در كشور وجود دارد.
تنها با تكيه بر هر يك از خبرهاي فوق مي‌توان متوجه نياز كشور به متخصصان دام پزشكي شد. چرا كه حفظ بهداشت و سلامت جامعه و همچنين توسعه دامپروري كشور تنها با حمايت بخش دام پزشكي امكان‌پذير است.
فارغ‌التحصيلان دام پزشكي مي‌توانند در مراكز مختلفي از جمله سازمان دام پزشكي، موسسه تحقيقات و توليد واكسن رازي، شركت‌هاي توليد دارو و فرآورده‌هاي دامي، شركت‌هاي توليد مواد غذايي با فرآورده‌هاي دامي، واحدهاي دامپروري دولتي و خصوصي و آزمايشگاههاي تشخيص بيماريهاي دامي و بيماريهاي انساني فعاليت بكنند.
| درس هاي پايه براي دوره دكتراي دام پزشكي |
| فيزيك پزشكي |
| بيوشيمي 1 و 2 |
| فيزيولوژي 1 و 2 |
| ژنتيك حيواني |
| جانور شناسي عمومي |
| آمار حياتي |
| درس هاي باليني دوره دكتراي دام پزشكي |
| عمليات درمانگاهي دام بزرگ |
| عمليات درمانگاهي دام هاي كوچك |
| عمليات درمانگاهي مامايي |
| عمليات درمانگاهي طيور |
| درس هاي اصلي براي دوره دكتراي دام پزشكي | |
| اصول همه‌گيرشناسي | اصول تغذيه دام |
| تغذيه اختصاصي دام | تغذيه اختصاصي طيور |
| آسيب‌شناسي عمومي | آسيب‌شناسي اختصاصي |
| باكتري‌شناسي عمومي | باكتري شناسي اختصاصي و بيماري هاي باكتريايي |
| كالبد شناسي پايه | كالبد شناسي مقايسه‌اي 1 و 2 |
| انگل‌شناسي و بيماري هاي انگلي1 و2 و3 و4 | قارچ شناسي و بيماري هاي قارچي |
| ويروس‌شناسي و بيماري هاي ويروسي | ايمن‌شناسي و سرم‌شناسي |
| سم‌شناسي (اختياري) | فارماكولوژي 1 و 2 |
| ماهي‌شناسي عمومي | جنين‌شناسي (نظري) |
| اصول انتخاب و تلقيح مصنوعي دام | بهداشت و پرورش دام |
| بهداشت و پرورش طيور | تكثير و پرورش ماهي |
| پرورش و بيماري هاي زنبور عسل | اصول اصلاح نژاد دام |
| اصول هوشبري (نظري) | اصول كالبدگشايي و نمونه‌برداري |
| اصول معاينه دام |
| درس هاي اختصاصي براي دوره دكتراي دام پزشكي | |
| زبان تخصصي 1 | بيماري هاي اندام هاي حركتي |
| بيماري هاي متابوليك دام (نظري) | بيماري هاي دروني دام هاي بزرگ (نظري) |
| بيماري هاي دروني دام هاي كوچك (نظري) | بيماري هاي طيور (نظري) |
| بيماري هاي ماهي | بيماري هاي مشترك انسان و دام (نظري) |
| راديولوژي دام پزشكي | جراحي عمومي دام هاي بزرگ |
| جراحي عمومي دام هاي كوچك | مسموميت هاي دام (نظري) |
| مامايي دام پزشكي | كلينيكال پاتولوژي |
| بهداشت و صنايع شیر | كنترل كيفي و بهداشتي مواد غذايي |
| صنايع مواد غذايي با منشاء دامي (نظري) |
| كارآموزي دوره دكتراي دام پزشكي |
| كارآموزي 1 تابستان بين سال 4 و 5 |
| كارآموزي 2 تابستان بين سال 5 و 6 |
| پايان‌نامه‌ها براي دوره دكتراي دام پزشكي |
| پايان‌نامه و گزارش تحقيق 1 و 2 و 3 |
| كارورزي داخلي دام هاي بزرگ 1 و 2 |
| كارورزي داخلي دام هاي كوچك 1 و 2 |
| كارورزي بيماري هاي طيور 1 و 2 |
| كارورزي جراحي دام هاي بزرگ 1 و 2 |
| كارورزي جراحي دام هاي كوچك 1 و 2 |
| كارورزي مامايي 1 و 2 |
| كارورزي كالبدگشايي مركز تشخيص |
| كارورزي آزمايشگاه مركز تشخيص |
بدون دیدگاه