معرفی رشته دندان پزشکی
هدف
دندان پزشك به تشخيص و درمان بيماريهاي دهان و دندان مي‌پردازد و از همين رو شايد بهتر باشد كه عنوان اين رشته را دهان‌پزشكي گذاشت.
در گذشته دندان پزشكي را مساوي با دندان سازي مي‌دانستند. اما امروزه دندان سازي تنها بخشي از دندان پزشكي است.
رشته دندان پزشكي در مقطع دكتراي عمومي نحوه رعايت بهداشت، پيشگيري و درمان بيماريهاي دهان و دندان را آموزش مي‌دهد.
دندان‌پزشكي يك علم تخصصي است كه سلامت دهان و دندان را به عنوان عضوي مهم در سلامت جسم و روح، زيبايي و ادا كردن كلمات تامين مي كند. همچنين به ياري اين علم مي‌توان بسياري از بيماري‌ها را در مراحل اوليه شناخت و از پيشرفت آن جلوگيري نمود.
ماهيت
اين مقطع داراي دو دوره مجزاي 2 و 4 ساله است. كه در 2 سال اول دانشجويان واحدهاي علوم پايه مثل بيوشيمي، آناتومي، بافت‌شناسي، فيزيولوژي، ژنتيك، ميكروب‌شناسي و ايمني‌شناسي را مي‌گذرانند و بعد از 2 سال وارد دوره تخصصي دندان پزشكي شده و دروس اختصاصي خود را در زمينه آسيب‌شناسي فك و دهان، ارتودنسي، اندودنتيكس، پروتزهاي ثابت و اكلوژن، پروتزهاي متحرك و فك و صورت ، پريودنتولوژي، ترميمي و مواد دنداني، بيماريهاي دهان و دندان، جراحي دهان و فك و صورت، دندان پزشكي كودكان و راديولوژي دهان و فك و صورت مي‌گذرانند. و در نهايت مي‌توانند بيماريهاي دهان و دندان را تشخيص داده و در حد يك دندان پزشك عمومي نسبت به درمان آنها اقدام كنند.
عده‌اي دندان پزشكي را با كار عملي و تكنيكي صرف، يكي مي‌دانند در حالي كه اگر دانشجوي دندان پزشكي تنها فن و تكنيك اين رشته را فراگرفته اما در علوم پايه ضعيف باشد، در نهايت يك دندان ساز خواهد شد يعني چنين فردي كار روي دندان را فراگرفته است اما از علم پزشكي بي‌نصيب مي‌باشد.
نكات تكميلي
اما تحصيل در اين رشته خالي از مشكل نيست . دندان پزشكي حرفه‌اي است كه با كارهاي عملي بر روي بيمار همراه است، بنابراين امكان انتقال بيماريهاي عفوني مثل هپاتيت يا ايدز از بيمار به پزشك بسيار زياد است و دندان پزشكان بايد همواره به اصول كنترل عفونت توجه داشته باشند چون يك كوتاهي يا اشتباه مي‌تواند براي آنها عواقب ناخوشايندي داشته باشد. همچنين يك دندان پزشك بايد بطور مرتب نرمش و ورزش كند تا دچار كمردرد و پادرد مزمن نگردد.
توانايي‌هاي مورد نياز و قابل توصيه
همان طور كه در قسمت‌هاي قبل اشاره شد، عدم تسلط بر علوم پايه و زبان انگليسي، دانشجو را از مقولات علمي دور مي‌كند و صرفا به او توانايي انجام كارهاي عملي اين رشته را مي‌دهد.
هرآنچه كه يك دانش‌آموز در درس زيست‌شناسي دوره دبيرستان خود فرا مي‌گيرد به نحوي به رشته دندان پزشكي ارتباط دارد بخصوص دو بخش فيزيولوژي و آسيب‌شناسي كه دانشجويان دندان پزشكي در دو سال اول تحصيل خود با وسعت و عمق بيشتري نسبت به دوره دبيرستان مطالعه مي‌كنند.
همچنين دانشجوي اين رشته بايد از دست هايي ماهر و توانمند برخوردار باشد، چون بسياري از كارهاي دندان پزشكي از تراش دندان گرفته تا بازسازي دندان نياز به دست هايي هنرمند و توانا دارد تا بتوان به نحو احسن كارهاي ظريف دندان پزشكي را انجام داد.
برخورداري از سلامت كامل جسمي و رواني و قابليت انجام كارهاي بسيار دقيق علمي، عملي، كلينيكي براي داوطلبان اين رشته بسيار ضروري است.
خلاقيت و مهارت در كار دست و همچنين برخورداري از خلاقيت و ديد هنري، دانشجو را در انجام كارهاي عملي اين رشته و انجام مهارت‌هاي لازم در پياده كردن آموخته‌هاي آن، كمك بسيار مي‌كند.
مشخصات دوره
طول دوره دندان‌پزشكي پنج سال است و درس هاي آن در سه بخش : عمومي ، پايه و اختصاصي برنامه‌ريزي شده است كه از لحاظ نحوه تعليم و تدريس، به درس هاي نظري ، عملي نظري، عملي تقسيم مي‌شود.
اين دوره شامل دو مرحله است:
مرحله اول (5/1 سال) : در اين مرحله دانشجويان درس هاي نظري و عملي علوم پايه و عمومي را در دانشگاه (كلاس و آزمايشگاه) مي‌گذرانند.
مرحله دوم (5/3 سال) : در اين مرحله دانشجويان درس هاي تخصصي را در دانشگاه (كلاس و بخش هاي كلينيكي) فرا مي‌گيرند و به منظور برخورداري از كارايي آموزشي- درماني، بيشتر اين دوره تحصيلي را در بخش هاي كلينيكي دانشكده و بيمارستان هاي وابسته به ارائه خدمات بهداشتي و درماني مي‌پردازند؛ لازم به تذكر است كه گذراندن درس هاي پايه براي ورود به دوره كلينيكي (مرحله دوم) ضروري است.
نظام آموزشي مطابق آيين‌نامه مصوب شوراي عالي برنامه‌ريزي است و هر واحد درس نظري 17 ساعت و هر واحد درس عملي 34 ساعت است.
كل واحدهاي درسي اين دوره 203 واحد است.
درسهاي پايه
درس هاي پايه به درس هايي گفته مي‌شود كه زمينه ساز ورود دانشجو به درس هاي اصلي و تخصصي و فراگيري آنها هستند.
در اين رشته درس هاي پايه جمعا به تعداد 43 واحد درسي است كه عبارتند از:
فيزيك پزشكي ، بيوشيمي ، بافت‌شناسي انساني، جنين‌شناسي، تشريح ، ژنتيك انساني، ميكروب‌شناسي، ايمني شناسي، فيزيولوژي، روان‌شناسي عمومي، آسيب‌شناسي عمومي.
درس هاي اختصاصي
درس هاي تخصصي به درس هايي گفته مي‌شود كه اطلاعات و آگاهي هاي لازم را درباره رشته تخصصي به دانشجو داده، او را با مفاهيم تخصصي و عمده رشته مورد نظر آشنا مي‌كند و آموزش هاي لازم را به او مي‌دهند.
در رشته دندان‌پزشكي درس هاي تخصصي عبارتند از: كالبدشناسي و مرفولوژي دندان، زبان خارجي اختصاصي، جنين و بافت‌شناسي فك و دهان، آسيب‌شناسي دهان، ارتودنسي، اندودنتيكس، بيماري هاي دهان و تشخيص ، بيولوژي دهان، پريودنتولوژي، دندان‌پزشكي ترميمي(پروتز متحرك پارسيل، پروتز ثابت ، پروتز كامل) جراحي دهان و فك و صورت ، دندان‌پزشكي كودكان، راديولوژي دهان ، گوش و حلق و بيني ، نظام پزشكي و طب قانوني، بهداشت عمومي و اكولوژي ، بهداشت محيط زيست ، دندان‌پزشكي مجتمعي ، بيماريهاي رواني ، بيماريهاي دروني، فارماكولوژي ، بهداشت دهان و تغذيه و دندان‌پزشكي پيشگيري مواد دنداني و پايان‌نامه (رساله).
دانشجويان در سال چهارم با تاييد استاد راهنما، موضوعي را براي پايان‌نامه انتخاب وراجع به آن تحقيقاتي را آغاز مي‌نمايند، ولي واحد پايان‌نامه در سال آخر محاسبه خواهد گرديد كه در آن زمان دانشجو پايان‌نامه را به هيات داوران منتخب ارائه و از آن دفاع مي‌نمايد.
خلاصه‌اي از مطالب مطرح شده بعضي از درس هاي تخصصي الزامي
اندودنتيكس: مطالب اين درس شامل بررسي اتيولوژي، تشخيص، پيشگيري و درمان بيماري هاي پالپي و بافت هاي نگهدارنده دندان‌ناشي از ضايعات پالپ به منظور حفظ سلامت و نگهداري دندانهاي طبيعي است.
بيماري هاي دهان و تشخيص : در درس بيماري هاي دهان و تشخيص، به شناسايي ، تشخيص كلينيكي و پاراكلينيكي ضايعات حفره دهان و درمان ضايعات مخاطي آن و ارتباط آن با ساير بيماري هاي بدن پرداخته مي‌شود.
پروتزهاي دنداني: در اين درس در ارتباط با مسائل ترميمي و بازسازي دستگاه جونده (دندان ها و ساختمان مجاور كناري صورت) از طريق پروتزهاي ثابت، متحرك (پارسيل و كامل) و فك و صورت بحث مي‌شود. همچنين مسائل مربوط به اصول اكلوژن در اين رشته مورد تدريس علمي ? عملي قرار مي‌گيرد.
راديولوژي: درس راديولوژي يكي از درس هاي دندان‌پزشكي و از علوم اساسي جهت دستيابي و شناسايي حالات طبيعي و غيرطبيعي استخوان فك ها و دندان ها مي‌باشد.
دندان‌پزشكي كودكان: درس دندان‌پزشكي كودكان، قسمتي از درس هاي دندان‌پزشكي است كه شامل : تشخيص، پيشگيري و درمان بيماري دهان و دندان كودكان، معلولان و معلولان ذهني و شناسايي رابطه آن با سلامت عمومي آن ها مي‌باشد.
دندان پزشكي ترميمي : اين درس شامل بررسي اتيولوژي ، تشخيص ، پيشگيري و درمان و ترميم ضايعات بافت هاي سخت دنداني به منظور حفظ سلامت و زيبايي دندان هاي طبيعي و بافت هاي نگهدارنده آن هاست.
وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر
امكان ادامه تحصيل فوق دكترا در رشته‌هاي مختلف دندان‌پزشكي در ايران وجود دارد.
رشته‌هاي مشابه و نزديك به اين رشته
وجوه مشترك علمي وسيعي كه اين رشته با رشته پزشكي دارد، به دندان پزشك اين مهارت را مي‌دهد تا با شناخت همه جانبه ساختمان بدن و فيزيوپاتولوژي آن خدمات و درمان‌هاي لازم را در راستاي تخصصي خود ارائه دهد.
آينده شغلي و بازار کار
سوال اينجاست كه آيا براي اين تعداد فارغ‌التحصيل رشته دندان پزشكي فرصت‌هاي كاري وجود دارد؟
امروزه در كشور ما فرصت‌هاي شغلي براي دندان پزشكان جوان به دو دليل عمده محدودتر شده است كه يكي از اين دلايل پيشرفت بهداشت در كشور ماست. يعني خوشبختانه كشور ما نيز مانند ساير كشورهاي جهان در جهت پيشگيري و اهداف بهداشتي حركت كرده و بسياري از بيماري‌ها را مهار و كنترل كرده است. در نتيجه مردم كمتر به پزشكان و دندان پزشكان مراجعه مي‌كنند. از سوي ديگر در چند سال اخير رشد پزشكان و دندان پزشكان نسبت به نرخ رشد جمعيت افزايش يافته است. براي مثال اگر تا 20 سال قبل به ازاي هر 25 هزار نفر يك دندان پزشك وجود داشت حال به ازاي هر 5 يا 6 هزار نفر يك دندان پزشك وجود دارد. البته ذكر عوامل فوق به معناي آن نيست كه هيچ فرصت شغلي براي دندان پزشكان جوان وجود ندارد بلكه در بسياري از شهرستانهاي كشور، ما هنوز شاهد كمبود دندان پزشك هستيم. يعني در حالي كه در بعضي از نقاط كشور به ازاي هر 2 هزار نفر يك دندان پزشك داريم، در نقاط محروم كشورمان به ازاي هر 100 هزار نفر يك دندان پزشك وجود دارد.
مطمئناً با پيشرفت بهداشت دهان و دندان، فرصت‌هاي شغلي يك دندان پزشك عمومي كاهش پيدا كرده است و البته افزايش تعداد دندان پزشكان جوان بيكار تنها مشكل ايران نيست چون طبق بررسي‌ها و پيش‌بيني‌هاي جوامع علمي خارج از كشور، در سال 2030 ميلادي بهداشت دهان و دندان مردم به اندازه‌اي خوب خواهد بود كه دندان پزشكي عمومي به بخشي از پزشكي عمومي برخواهد گشت و رشته دندان پزشكي تنها جنبه تخصصي پيدا مي‌كند.
وضعيت نياز كشور به اين رشته در حال حاضر
اگرچه اهميت رشته دندان‌پزشكي در شهرهاي بزرگ و متوسط تا حدود زيادي روشن است، اما متاسفانه هنوز اين رشته نتوانسته است ارزش والاي خود را در شهرهاي كوچك و روستاها، آن‌چنان كه بايد نشان دهد. گرايش روزافزون داوطلبان به اين رشته و مراجعه رو به افزايش شهروندان به شاغلان اين حرفه ، مي‌تواند اهميت قابل ملاحظه و نياز به متخصصان را در اين رشته ، حتي در مقايسه با ساير رشته‌هاي پزشكي به وضوح نشان دهد.
| درس هاي پايه رشته دندان پزشكي مقطع دكتراي عمومي | |
| فيزيك پزشكي | بيوشيمي نظري |
| بيوشيمي عملي | آناتومي نظري |
| آناتومي عملي | بافت‌شناسي انساني نظري |
| بافت‌شناسي انساني عملي | فيزيولوژي نظري |
| فيزيولوژي عملي | ژنتيك انساني |
| جنين‌شناسي عمومي | ميكروب‌شناسي نظري |
| ميكروب‌شناسي عملي | ايمني‌شناسي نظري |
| ايمني‌شناسي عملي | آسيب‌شناسي عمومي |
| آمار پزشكي و دندان پزشكي و روش تحقيق | بهداشت عمومي و اكولوژي محيط زيست |
| درس هاي اختصاصي رشته دندان پزشكي مقطع دكتراي عمومي | |
| كالبدشناسي و مورفولوژي دندان (نظري) | كالبدشناسي و مورفولوژي دندان (عملي) |
| پروتز كامل 1 و 2 و 3 و 4 (عملي) | پروتز كامل 1 و 2 (نظري) |
| مواد دنداني 1 و 2 | راديولوژي دهان 1 و 2 و 3 (نظري) |
| راديولوژي دهان 1 و 2 و 3 (عملي) | فارماكولوژي |
| زبان خارجي تخصصي 1 و 2 | جنين و بافت‌شناسي فك و دهان (نظري) |
| جنين و بافت‌شناسي فك و دهان (عملي) | آسيب‌شناسي 1 و 2 (نظري) |
| آسيب‌شناسي 1 و 2 (عملي) | پروتز ثابت 1 و 2 و 3 (نظري) |
| پروتز ثابت 1 و 2 و 3 و 4 (عملي) | پروتز ثابت 1 و 2 و 3 (نظري) |
| پروتز ثابت 1 و 2 و 3 و 4 (عملي) | پروتز پارسيل 1 و 2 (نظري) |
| پروتز پارسيل 1 و 2 و 3 (عملي) | دندان پزشكي ترميمي 1 و 2 و 3 (نظري) |
| دندان پزشكي ترميمي 1 و 2 و 3 (عملي) | بيماريهاي دهان و تشخيص 1 و 2 و 3 (نظري) |
| بيماريهاي دهان و تشخيص 1 و 2 و 3 و 4 (عملي) | پريودنتولوژي 1 و 2 و 3 (نظري) |
| پريودنتولوژي 1 و 2 و 3 و 4 (عملي) | جراحي فك و دهان 1 و 2 و 3 و 4 (نظري) |
| جراحي فك و دهان 1 و 2 و 3 و 4 و 5 (عملي) | اندودنتيكس 1 و 2 و 3 (نظري) |
| اندودنتيكس 1 و 2 و 3 و 4 (عملي) | بهداشت دهان و پيشگيري |
| تغذيه | بيماريهاي دروني |
| ارتودنسي 1 و 2 و 3 و 4 (نظري) | ارتودنسي 1 و 2 و 3 و 4 (عملي) |
| گوش و حلق و بيني | كارگاه و روش تحقيق و مباني كامپيوتر |
| بيماريهاي رواني | دندان پزشكي كودكان 1 و 2 و 3 (نظري) |
| دندان پزشكي كودكان 1 و 2 و 3 و 4 (عملي) | تنظيم خانواده و جمعيت |
| نظام پزشكي و طب قانوني | دندان پزشكي جامعه‌نگر (نظري) |
| دندان پزشكي جامعه‌نگر (عملي) | بيولوژي دهان |
| سمينار آسيب‌شناسي | رساله پايان‌نامه 1 و 2 و 3 |
بدون دیدگاه