معرفی رشته شیمی
هدف و ماهيت
شيمي علم اتم‌ها، پيوندها و مولكول‌هاست. دانشي كه مي‌تواند خواص ماده، چگونگي تغييرات و شيوه توليد آنها را از هسته اتم گرفته تا كهكشان‌ها بررسي كند و رشته شيمي، رشته‌اي است كه به پرورش متخصصاني مي‌پردازد كه با مطالعه و تحقيق و آزمايش، به ابداع و نوآوري پرداخته و يا فرآورده‌هاي شيميايي را كنترل مي‌كنند.
رشته شيمي داراي دو بخش علم شيمي و صنايع شيمي است كه علم شيمي به عنوان يكي از علوم پايه زيربناي علوم مختلفي همچون بيولوژي، بيوتكنولوژي، پزشكي، دندان پزشكي، داروسازي و رشته‌هاي متعدد مهندسي است. اما صنايع شيميايي عبارت است از صنايعي كه در آنها واكنش شيميايي انجام مي‌گيرد يعني اقسام مواد اوليه تبديل به محصولات جديد مي‌گردد كه خواص اين محصولات تا حدودي با مواد اوليه متفاوت است.
با توجه به تعريف فوق صنايع شيمي طيف گسترده‌اي از صنايع را در بر مي‌گيرد كه از آن جمله مي‌توان به صنايع غذايي، داروسازي، پتروشيمي، الياف مصنوعي، بهداشتي و آرايشي و صنايع توليد لوازم خانگي اشاره كرد.
بررسي و مطالعه اجمالي تركيب، ساختار و ويژگي‌هاي ماده و همچنين كنترل آزمايشگاهي فرآيندهاي شيميايي، مطالب و فعاليتهايي است كه در رشته شيمي در سطح كارشناسي ارائه مي‌گردد. در سطح كارشناسي ارشد و دكترا نيز دانشجويان در گرايشهاي تخصصي اين رشته كه عبارتند از: شيمي آلي، شيمي تجزيه، شيمي معدني، شيمي فيزيك و شيمي كاربردي به صورت عميق تري با بخشي از علم شيمي آشنا مي‌گردند تا در آينده بتوانند مرزهاي دانش شيمي را گسترش دهند.
هدف تربيت کارشناساني است که در زمينههاي آموزش شيمي در دبيرستان، تربيت کمک پژوهشگر، آماده کردن دانشجويان براي ورود به دورههاي کارشناسي ارشد و دکتري به منظور تامين کادر آموزشي، پژوهشي مورد نياز دانشگاه ها و موسسات تحقيقاتي، کارشناسان مورد نياز صنايع شيميايي و بي نيازي از کارشناسان خارجي بتوانند از عهده برآيند. دوره داراي دو گرايش: شيمي محض، شيمي کاربردي است. داوطلب بايد در دروس شيمي، فيزيک و رياضي دبيرستان قوي بوده، علاقه، انگيزه و روحيه کاوشگري لازم را دارا باشد.
توانايي‌هاي مورد نياز و قابل توصيه
شيمي يعني حفظ كردن صدها فرمول، عدد و رقم . اين تصور بسياري از دانش‌آموزان دبيرستاني است. تصوري كه از دبيرستان‌ها نشأت مي‌گيرد چرا كه حجم مطالب كتاب شيمي دبيرستاني زياد و فرصت تدريس محدود است و به ناچار دبيران و محصلان به جاي درك و استدلال مفاهيم، به سوي مسايل ذهني و حفظي كشيده مي‌شوند. در حالي كه شيمي تلفيقي از مهارت هاي ذهني و استدلالي است و اگر كسي بخواهد در اين رشته موفق گردد بايد در هر دو زمينه توانمند باشد و حتي مي‌توان گفت كه قدرت استدلال بيش از قدرت حافظه در اين رشته اهميت دارد چون حافظه فقط مي‌تواند به كار سرعت بدهد اما حلال مشكلات نيست. دانشجوي اين رشته لازم است در دروس رياضي، شيمي و فيزيك قوي باشد و رشته شيمي را دوست بدارد يعني از مطالعه درس شيمي لذت ببرد و خسته نشود.
نكات تكميلي
رشته شيمي از جمله رشته‌هايي است كه داوطلبان دو گروه آزمايشي علوم رياضي و علوم تجربي مي‌توانند آن را انتخاب كنند. البته مواد امتحاني و ضرايب اين رشته در هر گروه آزمايشي متفاوت است و دانشگاه ها نيز براي داوطلبان هر گروه ظرفيت پذيرش ويژه‌اي در نظر گرفته‌اند.
معرفي گرايشهاي مقطع کارشناسي
رشته شيمي در مقطع كارشناسي داراي دو گرايش محض و كاربردي مي‌باشد.
محض و كاربردي عنوان گرايشهاي بعضي از رشته‌هاي دانشگاهي مثل شيمي و رياضي است اما اين دو گرايش چه تفاوتي با يكديگر دارند؟
در گرايش محض مبناي كار علم شيمي است و دانشجو درباره چهار گرايش اصلي علم شيمي كه عبارتنداز : شيمي آلي ، معدني ، تجزيه و شيمي فيزيك دروسي را مطالعه مي‌كند.
اما در شيمي كاربردي، دروس پايه شيمي كمتر مطالعه مي‌شود و دانشجو يكسري از دروس مربوط به مهندسي شيمي مثل اصول صنايع شيميايي و تصفيه آب و فاضلاب را مي‌گذراند.
فارغ‌التحصيل شيمي محض در شروع يك فعاليت صنعتي نقش دارد چرا كه او راهكارهاي تئوريك ساخت يك ماده را ارائه مي‌دهد و سپس يك فارغ‌التحصيل شيمي كاربردي و يا مهندس شيمي طراحي نيمه صنعتي ماده مورد نظر را ارائه مي‌دهد.
تفاوت اين دو گرايش در نحوه نگرش آنها به علم شيمي است چون شيمي كاربردي نگرشي كاربردي به علم شيمي دارد و مي‌خواهد از آموخته‌هاي شيمي در صنعت استفاده كند و به همين دليل فارغ‌التحصيلان اين گرايش با مفاهيمي كه در صنايع شيمي مطرح است آشنايي بيشتري داشته و بهتر جذب بازار كار مي‌شوند اما هدف شيمي محض پرورش دانشجوياني است كه كارهاي تحقيقاتي انجام بدهند و با تحصيل در دوره فوق‌ليسانس و دكترا به حل مسائل و ناشناخته‌هاي علمي شيمي بپردازند. از همين‌رو درس‌هاي نظري گرايش شيمي محض بيشتر از دروس كاربردي آن است.
هرچند كه شيمي محض بيشتر به تئوري‌هاي عميقتر شيمي مي‌پردازد و شيمي كاربردي با ارائه يكسري واحدهاي كاربردي، ارتباط نزديكتري با صنعت دارد ، اما اين دو گرايش در سطح ليسانس فرق زيادي با يكديگر ندارند و اگر كسي مايل باشد از هر دو گرايش اطلاع داشته باشد، مي‌تواند در دروس اختياري، بعضي از واحدهاي اختصاصي گرايش ديگر را انتخاب كند. البته واقعيت اين است كه فارغ‌التحصيلان شيمي كاربردي راحتتر جذب بازار كار مي‌شوند كه آن هم بيشتر به خاطر عنوان اين گرايش است تا معلومات فارغ‌التحصيلان آن!
وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر
امكان ادامه تحصيل در اين رشته تا حد دكتري در داخل و خارج از كشور وجود دارد.
رشته شيمي در ايران تا مقطع دكترا تدريس مي‌شود. دوره كارشناسي ارشد شيمي دوره‌اي با گرايشهاي تخصصي در پنج گرايش (شيمي آلي، شيمي تجزيه، شيمي معدني، شيمي فيزيك، شيمي كاربردي) است. دوه دكتراي شيمي نيز پس از دوره كارشناسي ارشد در دو بخش آموزشي و پژوهشي ارائه مي‌گردد.
رشته‌هاي مشابه و نزديك به اين رشته :
اين رشته داراي واحدهاي مشابه با رشته مهندسي شيمي مي‌باشد
برخي از مراكز جذب كارشناس هاي شيمي:
وزارتخانه‌هاي آموزش و پرورش ، صنايع و معادن ، علوم تحقيقات فن آوري، جهاد کشاورزي ، نفت و نيز آموزشگاه هاي شيمي، صنايع شيميايي و نظاير آنها .
آينده شغلي ، بازار كار ، درآمد
فارغ‌التحصيلان اين دوره مي‌توانند مسؤوليت زمينههاي مختلف از جمله موارد زير را عهده‌دار باشند:
1- طرح، نظارت و اجراي طرحهاي تحقيقاتي كوچك و بزرگ شيميايي در سطوح مختلف كاربردي و علمي محض، در دانشگاهها، كارخانجات و مراكز تحقيقاتي، به منظور ارتقاي كمي و كيفي محصولات مورد نياز جامعه .
2- مسووليت و ارائه خدمات در آزمايشگاههاي كنترل كيفي، پيگيري و ارائه معيارهاي استاندارد به منظور افزايش كميت و كيفيت محصولات توليدي و همچنين مواد مصرفي كارخانه‌ها و صنايع .
3- ارائه خدمات آموزشي در سطح دانشگاه ها، دبيرستان ها و موسسات آموزشي.
4- ارائه طرح هاي پژوهشي به منظور استفاده از منابع اوليه ارزنده موجود در جامعه در جهت افزايش بهره‌وري از آنها و جلوگيري از صادرات بي‌رويه مواد اوليه ارزشمند و تبديل آنها به محصولات واسطه‌اي كه ارزش اقتصادي بالاتري دارند.
5- ارائه خدمات در كارخانجات پتروشيمي، پلاستيك، لاستيك، رنگ و رزين، الياف، صنايع غذايي، صنايع دارويي، بهداشتي و شوينده‌ها.
6- آمادگي براي ادامه تحصيلات در مقاطع بالاتر براي تامين كادر علمي دانشگاه ها و ساير مراكز علمي.
7- كمك به توسعه صنايع دستي كه در سطح گسترده‌اي در جامعه پراكنده هستند؛ از جمله ساخت رنگ هاي بهتر و متنوع‌تر، بخصوص استفاده از رنگهاي طبيعي موجود در صنعت فرش.
8-استفاده از گياهان دارويي فراواني كه در مملكت موجودند، به منظور استخراج و شناسايي موارد كاربرد اين گياهان به كمك متخصصان داروساز.
تعدادي از فارغ‌التحصيلان شيمي جذب صنايع شيميايي مختلف مثل صنايع رنگ‌سازي، چرم‌سازي، پتروشيمي ، موادغذايي، لوازم بهداشتي و آرايشي مي‌شوند و در بخش آزمايشگاه هاي كنترل كيفيت محصولات شيميايي و يا واحد توليد آنها كار مي‌كنند.
شيمي جزو معدود رشته‌هايي است كه فارغ‌التحصيل آن مي‌تواند هميشه مشغول به كار باشد. چون هر كارخانه‌اي كه داير شود، در بخش كنترل كيفيت كالاهاي ساخته شده نياز به يك شيميست دارد و يا در تمام صنايع احتياج به فارغ‌التحصيلان شيمي داريم تا مواد اوليه را با توجه به استانداردهاي جهاني بررسي كرده و رد يا قبول بكنند.
علاوه بر موارد فوق يك شيميست مي‌تواند در خانه خود با كمترين امكانات كارگاه كوچكي داير كرده و بعضي از مواد مورد نياز جامعه را توليد كند.
فارغ‌التحصيلان اين رشته توانايي تغيير و تبديل بر روي مواد خام را دارند و به ياري همين توانايي، تعداد زيادي از فارغ‌التحصيلان اين رشته كارگاه ها يا كارخانه‌هاي شيميايي كوچك يا بزرگ داير كرده و در كار خود نيز موفق بوده‌اند. در ضمن فارغ‌التحصيل شيمي مي‌تواند در كارگاه ها و كارخانه‌هاي تهيه مواد آلي، دارويي ،رنگ ها ، رزين‌ها و تهيه و ترخيص مواد معدني كار بكند.
تعدادي از فارغ‌التحصيلان شيمي جذب صنايع شيميايي مختلف مثل صنايع رنگ‌سازي، چرم‌سازي، پتروشيمي ، موادغذايي، لوازم بهداشتي و آرايشي مي‌شوند و در بخش آزمايشگاه هاي كنترل كيفيت محصولات شيميايي و يا واحد توليد آنها كار مي‌كنند.
شيمي جزو معدود رشته‌هايي است كه فارغ‌التحصيل آن مي‌تواند هميشه مشغول به كار باشد. چون هر كارخانه‌اي كه داير شود، در بخش كنترل كيفيت كالاهاي ساخته شده نياز به يك شيميست دارد و يا در تمام صنايع احتياج به فارغ‌التحصيلان شيمي داريم تا مواد اوليه را با توجه به استانداردهاي جهاني بررسي كرده و رد يا قبول بكنند.
علاوه بر موارد فوق يك شيميست مي‌تواند در خانه خود با كمترين امكانات كارگاه كوچكي داير كرده و بعضي از مواد مورد نياز جامعه را توليد كند.
فارغ‌التحصيلان اين رشته توانايي تغيير و تبديل بر روي مواد خام را دارند و به ياري همين توانايي، تعداد زيادي از فارغ‌التحصيلان اين رشته كارگاه ها يا كارخانه‌هاي شيميايي كوچك يا بزرگ داير كرده و در كار خود نيز موفق بوده‌اند. در ضمن فارغ‌التحصيل شيمي مي‌تواند در كارگاه ها و كارخانه‌هاي تهيه مواد آلي، دارويي ،رنگ ها ، رزين‌ها و تهيه و ترخيص مواد معدني كار بكند.
| درس هاي الزامي مشترك دوره كارشناسي شيمي | |
| معادلات ديفرانسيل | شيمي آلي 1و2و3 |
| آزمايشگاه شيمي آلي 1و2 | شيمي تجزيه 1و2 |
| آزمايشگاه شيمي تجزيه 1و2 | شيمي تجزيه دستگاهي |
| آزمايشگاه شيمي تجزيه دستگاهي | شيمي فيزيك 1و2 |
| آزمايشگاه شيمي فيزيك 1و2 | شيمي معدني 1و2 |
| آزمايشگاه شيمي معدني 1و2 | زبان تخصصي شيمي |
| كاربرد طيف سنجي در شيمي آلي | جداسازي و شناسايي تركيبات آلي |
| مباني كامپيوتر و برنامه ريزي | روش استفاده از متون علمي شيمي |
| درس هاي پايه براي رشته كارشناسي شيمي |
| رياضي عمومي 1و2 |
| فيزيك پايه 1 |
| فيزيك پايه 2 |
| آزمايشگاه فيزيك پايه 1و2 |
| شيمي عمومي 1و2 |
| آزمايشگاه شيمي عمومي 1و2 |
بدون دیدگاه