معرفی رشته روزنامه نگاری

معرفی رشته روزنامه نگاری

هدف
۱ . تربیت متخصص و کارشناسان ورزیده برای خبرگزاری‌ها، مطبوعات، رادیو، تلویزیون و فعالیت وابسته‌های مطبوعاتی و رسانه‌های الکترونیکی.

۲ . تربیت نیروی متخصص به منظور اطلاع‌رسانی، هوشیارسازی و آگاهی‌بخشی و همچنین برقراری ارتباطات بین دولت و جامعه در سطح ملی و بین المللی.

معرفی اولیه خبرنگاری:

خبرنگار کسی است که با اتکا به ذوق و استعداد شخصی، پس از گذارنیدن دورهٔ آموزش تخصصی و همچنین با توجه به مسئولیت اجتماعی که این پیشه بر گردن او می‌گذارد، وظیفه بدست‌آوردن، آماده‌کردن، گردآوری و سامان‌دادن اخبار و انتقال آنها را با وسایل ارتباط جمعی (مطبوعات، رادیو، تلویزیون و خبرگزاری) به مخاطبان بر گردن دارد

برپایهٔ اعلامیه سازمان یونسکو، خبرنگاران باید کوشش کنند تا اخباری که در اختیار عموم می‌گذارند درست، دقیق و معتبر باشد و در درستی اخباری که به دست می‌آورند، پژوهش و اندیشه کنند. خبرنگاران نباید حقیقتی را عمداً تحریف یا خراب کنند و نیز هیچ گونه مطلبی را نباید از دید مردم پنهان نگهدارند.

در دنياي کنوني با وجود تکنولوژي هاي ارتباطي پيشرفته و متعدد در امر دستيابي سريع به اطلاعات و منابع مختلف، كسب اطلاعات موثق و قابل اطمينان در مورد وضعيت سياسى، اجتماعى، اقتصادي، امنيتى و…. بشر بسيار دشوار و در عين حال بسيار ضرورى و حياتى است. خبرنگاران از عناصر اساسي اين مهم بشمار مي روند. يک خبرنگار بايد به واقعيت يك رويداد دست يابد و همواره گام به گام حوادث در حوزه كاري خود حركت كند تا تحليل هاي خود را به صورت كامل و رسا ارائه دهد. يک خبرنگار موفق هميشه در انعكاس رخدادها بي طرفانه عمل مي كند؛ چون ذات خبرنگاري مبتني بر بي طرفي است و اينجاست كه خبرنگار با رعايت اين نكته مهم خود را به قوانين ملزم دانسته و در اين مسير به اهداف خود نائل مي شود. علاوه بر اين يک خبرنگار بايد همواره دركسب اعتماد و اعتمادسازي بين خبرنگار، منابع خبري و مردم خود تلاش کند. در جهان حاضر که جوامع در حال تحول و نوزايي هستند قدرت درک، تجزيه و تحليل و پيش بيني حوادث از ديگر مسائل اساسي اين حرفه بشمار مي رود.
امروزه حرفه خبرنگاري يکي از مشاغل ناامن و پردردسر شناخته مي شود. حرفه اي که هر کدام از افرادي از طريق آن امرار معاش مي کنند براي فرداي خود، و امنيت شغليشان نگران بوده و از هيچگونه حاشيه امنيتي برخوردار نيستند.

از آن جا كه حرفه روزنامه نگاري يك شغل زنده و پوياست و قلمداران اين رسانه با عشق و فداكاري و از جان گذشتگي، شانه هاي خود را به بار سنگين مسؤوليت روشنگري مردم سپرده اند و دفاع از حريم آزادي را در جان و قلب خود همواره روشن نگه مي دارند، بالندگي مطبوعات و كار روزنامه نگاري و خبرنگاري در ميهن اسلامي، بي وقفه ادامه داشته و استمرار خواهد يافت.

در نگاه حرفه اي، خبرنگار فردي است که به نمايندگي از مردم، براي اطلاع رساني سالم و بيان حقايق، عملکرد و رفتار تمام افراد جامعه، مخصوصا مسئولان و صاحب منصبان را زير ذره بين قرار داده و به نقد و موشکافي آن مي پردازد. تا با شناخت نقاط ضعف و قوت به پيشبرد اهداف ملي و مردمي منتهي شود.
کارشناسان معتقدند عملکرد برخي نهادها و افراد علاوه بر مغايرت با قانون اساسي، بر خلاف آموزه هاي ديني، روايات، شعارهاي انقلاب اسلامي است. زيرا در تمام آموزه هاي مورد قبول ما به آزادي بيان توجه ويژه اي شده به اين معنا که هرکس بخواهد در اين مسير انسداد ايجاد کند، به يقين از مسير آموزه هاي ديني، انقلاب و قانون اساسي خارج شده است.

در روزنامه نگاري حرفه اي غرب صحبت از بي طرفي و صحت اخبار مي شود اما در روزنامه نگاري اسلامي بالاتر از آن يعني اصل تقوا مطرح است و الگوي اسلامي روزنامه نگاري الگوهاي غربي را به چالش مي طلبد. مطبوعات اسلامي بدون روزنامه نگار اسلامي تحقق نخواهند يافت. همچنانکه حکومت اسلامي بدون حاکم اسلامي ميسر نيستد.. در روزنامه نگاري اسلامي مفهوم پيام به رسالت نزديک است و اخلاق را نمي توان از روزنامه نگاري اسلامي جدا کرد.

هر روز ميلياردها رويداد در سراسر جهان اتفاق مي افتد كه براي مخاطبان امكان مشاهده بي واسطه يا اطلاع از آنها به علت كثرت رويدادها، گستردگي جوامع، بعد مسافت و مشغله بسيار زياد مردم در زندگي صنعتي و…ميسر نيست؛لذا مخاطبان فقط مي توانند از طريق حلقه هاي واسط بين خود و وقايع كه خبرنگار هستند از وقايع مطلع شوند.بنابراين خبرنگار حلقه واسط مردم و رسانه اند و مردم فقط مي توانند از طريق خبرنگاران از وقايع دور و نزديك مطلع شوند و آنها همچنين چشم و گوش و نماينده مردم و ركن چهارم دموكراسي هستند و حضورمسئولانه، صادقانه و به موقع آنان در منطقه رويداد و گزارش هر آنچه كه اتفاق افتاده است، نه انچه خود دوست داشتند اتفاق بيفتد، مي تواند مردم را بي نياز از حضور بر سر حادثه و محل وقوع رويدادها كند و به آنان در تصميم گيريها و تصميم سازي ها ياري رساند.
خبرنگاران از يك طرف وظيفه كشف حقايق، انعكاس سريع و صحيح واقعيات و هشدار در مورد رويدادهايي را بر عهده دارند كه به منافع ملي و اعتقادات و فرهنگ مردم و ارزش هاي انساني آسيب مي رسانند و از طرف ديگر با درك موقعيت رسانه اختيارات و مسؤليت ها و وضع رقيبان بايد به بقاي رسانه بيانديشد.
خبرنگاران موتور و قلب تحريريه هاي راديو و تلويزيون و مطبوعات هستند و نقش اساسي در حيات ساير قسمت هاي رسانه و كاركرد صحيح بقيه اجزا دارند. بنابراين اگر خبرنگار به كار خود و اصول حرفه اي تسلط داشته باشد رسانه هاي رقيب و ماهيت و ظرفيت و توانمندي هاي رسانه اي را كه در آن كار مي كند بشناسد و همچنين نياز مخاطبان، سن، جنس، سطح تحصيلات، محل زندگي و ساير ويژگي هاي آنها را بداند بدون شك از كنار سوژه ه اي ناب، درجه اول و مورد نياز مردم و رسانه نمي گزرد و فرصت را به رقيبان نمي دهد.

هر چه قدر خبرنگار حرفه اي تر باشد و قدرت شكار سريع سوژه هاي مورد نياز مخاطبان را داشته باشد و همچنين بتواند آنها را در بسته بنديهاي جذاب و متناسب با ماهيت رسانه ها و ويژگي هاي مخاطبان ارايه دهد به همان اندازه به سردبير كمك كرده و دست او را در بستن خبرهاي راديو و تلويزيوني و انتشار اخبار مطبوعاتي باز گذاشته شده است اما اگر نتواند توليد سريع، متنوع و مورد نياز رسانه و مخاطبان را داشته باشد قدرت مانور سردبير را محدود كرده است و عملا تكرار خبرهاي مشخصي را در بخشهاي مختلف خبري موجب شده است.

راه حل اين است كه علاوه بر بهينه سازي ساختار موجود، هم بسياري از خبرنگاران فعلي و خبرنگاراني را كه بعدا جذب خواهند شد آموزش داد.

يكي از وظايف دست اندركاران مطبوعات، برنامه ريزي دقيق و كارآمد به منظور توسعه بسترهاي كار خبرنگاري و مطبوعات و اعتلاي شغل روزنامه نگاري است، البته اين حقيقت را نيز نبايد از ياد برد كه تحقق آرمانهاي متعالي همواره با سرعت انجام نمي شود و كاري به گستردگي مطبوعات اولاً وابسته به روند حركت ساير مؤلفه هاي اجتماعي، اقتصادي، سياسي و فرهنگي است و ثانياً نيازمند تلاش، دانش اندوزي، اخلاق محوري، بردباري و خستگي ناپذيري اصحاب مطبوعات است.

براي غلبه بر آسيب­ها و چالش­هاي توسعه صنعت مطبوعات و اعتلاي حرفه خبرنگاري، نيازمند پيش زمينه­هايي از جمله پايبندي همگان به حاكميت قانون و پاسداري از ضوابط و مقررات ناظر بر آن مي­باشد.
از جمله ديگر نيازهاي توسعه و اعتلاي مطبوعات و روزنامه نگاري تقويت آموزش هاي تخصصي روزنامه نگاري، اعمال شرايط و ضوابط قانوني مشخص براي ورود به اين حرفه، كمك به پيشبرد امور تشكل­هاي صنفي حرفه­اي و مدني روزنامه نگاري به عنوان حلقه واسط بين جامعه مطبوعات، مردم و حكومت، جلب اعتماد مردم از طريق اطلاع رساني دقيق، صحيح و سريع، پرهيز از غوغاسالاري وتكيه بر ميثاق اخلاق حرفه­اي روزنامه نگاري از مؤلفه­هاي مهمي است، كه مي­تواند رسانه هاي كشور را در خدمت توسعه همه جانبه و پيشرفت و سربلندي جامعه اسلامي قرار دهد. امكان سخن گفتن با ميليون ها نفر است و مخاطره همان چيزهايي است كه روزنامه نگاران با آن روبرو هستند. براي نهادينه شدن اموري چون «هويت صنفي مطبوعات»، «زنداني مطبوعات»، «جرم مطبوعاتي» و «هيأت نظارت» در جامعه مطبوعاتي، آن نشان دهنده رشد مطبوعاتي در كشور مي باشد واخلاق حرفه اي از ويژگي هاي ديگر روزنامه نگاري در كشور ماست، مطبوعات، ركن چهارم مشروطيت است.

ورود به برخي مطبوعات حتي خيلي ساده تر از ورود به مشاغل ديگر است. نتيجه آن كه پس از مدتي با طيفي مواجه مي شويم كه در كوتاه ترين مدت ادعاي روزنامه نگاري دارند… در كشورهاي پيشرفته وضع فرق مي كند. در آنجا هر مؤسسه مطبوعاتي از طريق وزارت كار اقدام مي كند. افراد با مراجعه به نمايندگان اين وزارت كه حتي ممكن است در محلات هم شعبه داشته باشد، تقاضاي كار مي كنند. روزنامه ها نيز موظفند با بررسي تقاضاهاي رسيده به وزارت كار، نسبت به استخدام نيروي انساني مورد نياز خود اقدام كنند در غير اين صورت، مورد پيگرد قانوني قرار مي گيرند. طبق قوانين فرانسه، كسي كه كارت هويت حرفه اي نداشته باشد، بيش از سه ماه نمي تواند در يك روزنامه كار كند. ما نيزاميدواريم با اين شيوه شاهد بهبود فعاليت روزنامه نگاري در كشورمان باشيم. کمتر شغلي را مي توان يافت در اين عالم که به دشواري شغل خبرنگاري باشد. ساعت کار باز و نياز به آپديت بودن دائمي از مهمترين شاخصه هاي اين شغل است.

بسياري از اساتيد علوم ارتباطات معتقدند يک خبرنگار حرفه يي که بخواهد در کارش پيشرفت کند، نياز دارد با علوم روز در زمينه ارتباطات و ژورناليسم آشنا باشد و موفق شدن در اين زمينه مستلزم تسلط داشتن به حداقل يکي از زبان هاي غيرمادري است.

• دولت و سیاست:

خبرنگارانی که اخبار دولتی را پوشش میدهند باید نحوه عملکردِ داخلی دولت را درک نمایند و تأثیرات تصمیمات دولتی را پیگیری کنند. خبرنگارانی که این سؤال مهم و اساسی که “چه کسی اهمیت میدهد؟” را میپرسند ، در هنگام گزارش کارهای دولت، میتوانند افرادی را پیدا کنند که عملکرد دولت بر زندگی شان تأثیر می‌گذارد. مطالبی که درباره این افراد نوشته می­شود بیشتر مورد توجه مخاطبین قرار می­گیرد.

بیشتر کار مربوط به دولت در ملاقاتها و جلسات انجام میشود. بنابراین ازخبرنگارانی که پوشش خبری دولت را به عهده دارند انتظار می­رود که در بسیاری از آن جلسات حضور داشته باشند. با این حال ملاقاتی خسته کننده دلیل موجهی برای مقاله­های کسل کننده نیست. مخاطبان از روزنامه نگاران انتظار دارند که آنچه را که مهم است به آنان بگویند و نه فقط هر چه که به ترتیب زمانی اتفاق افتاده است. بهترین مطالب، نمی تواند تنها برگرفته از آنچه که در جلسه اتفاق افتاده باشد بلکه افرادی را که تحت تأثیر آن وقایع هستند مورد نظر دارد. روزنامه نگاران باید در هنگام پوشش خبری دولت، قادر به خواندن و تفسیر بودجه و سایر مطالب مالی باشند. نصیحت خوبی که میتوان به همه روزنامه نگاران کرد این است که ” مسایل پولی را دنبال کنید”، اما این نصیحت احتمالا بیشتر به درد آنهایی میخورد که اخبار دولتی را پوشش میدهند. مقالات درباره کارهای مالی دولت ممکن است به نظر خشک و خسته کننده بیایند اما مالیات و هزینه ها مستقیما بر مخاطبین تأثیر دارند و مردم لازم است بدانند که پولشان چگونه مورد استفاده قرار می گیرد. به طور کلی اسناد و مدارک، رگ حیات دولت هستند پس خبرنگاران باید بتوانند به آنها دسترسی یافته، آن را درک کنند. در نظام دموکراسی، خبرنگاران سیاسی یک مأموریت مرکزی دارند: به مردم اطلاع رسانی کنند تا آنها بتوانند انتخابی صحیح و آگاهانه در مورد نامزدهای انتخاباتی داشته باشند. روزنامه نگاران برای انجام اینکار باید سابقه و صلاحیت نامزدها، مواضع آنها نسبت به مسایل مهم و آنچه را که نامزدها درمبارزه انتخاباتی و تبلیغات بیان می کنند را بررسی کنند. خبرنگارانی که مسایل سیاسی را پوشش میدهند باید به حامیان نامزدها هم توجه کنند چون علایق آنها میتواند روشن گر کارهایی باشد که نامزد در صورت انتخاب شدن انجام خواهد داد.
بررسی افکار عمومی همیشه در مبارزات انتخاباتی ضروری است اما روزنامه نگاران باید پیش از گزارش ِ نتایج یک نظرخواهی، به دقت تصمیم بگیرند که آیا این نتایج ارزش ارایه گزارش را دارند یا نه؟ “نظر خواهی از گروهی مشابه” که درصد رأی دهندگان، حامیان هر نامزد را نشان میدهد ارزش محدودی دارد؛ این کار مثل گرفتن عکس فوری ازمسابقه ای در روزی خاص است. بعضی روزنامه نگاران معتقدند که این نظرخواهی ها مردم را به سوی رأی دادن به نفع نامزد جلو افتاده هدایت میکند، چون مردم معمولا دوست دارند که ازفرد برنده حمایت کنند. اما محققین در ایالات متحده دریافته اند که رأی دهندگانی که به نظرخواهی ها توجه میکنند درباره موضوعات مطرح در مبارزات انتخاباتی، اطلاعات بیشتری دریافت میکنند. محققین به روزنامه نگاران توصیه میکنند که به گزارش نتایج نظرخواهی های مطمئن و دقیق در طول مبارزه انتخاباتی ادامه دهند اما آنها را مرکز ثقل پوشش خبری خود قرار ندهند.
وقتی مسایل مبارزات انتخاباتی مطرح میشوند ، روزنامه نگاران باید نه تنها به آنچه که نامزدها میگویند توجه داشته باشند بلکه باید متوجه باشند که رای دهندگان مایل به دانستن چه چیزهایی هستند. بسیاری از سازمانهای خبری “نظرخواهی در باره موضوعات خاص” برگزار میکنند تا ببینند در طول یک سال انتخاباتی، چه موضوعاتی بیشتر مورد علاقه عموم است. گاهی نامزدها ممکن است از بحث درباره موضوعی بحث انگیز که دارای اهمیت بسیار زیادی برای رأی دهندگان است اجتناب کنند. در چنین حالتی روزنامه نگاران باید سؤالات مردم را مطرح کنند. خبرنگاران سیاسی با صلاحیت فقط درباره نظر نامزدها در مورد موضوعی خاص سؤال نمیکنند، بلکه از نامزدها در مورد آن مطلب در دوره قبل و یا احتمالا اینکه در مقامی دیگر چگونه عمل کرده اند پرس و جو می کنند. خبرنگاران برای مطرح کردن موضوعات به دنبال افرادی میگردند که داستان زندگی شخصی آنها میتواند نمایانگر اهمیت مسئله و نشانگر تفاوت برنده شدن یک نامزد با نامزدی دیگر در انتخابات باشد.

• کار و اقتصاد:

حوزه کسب و کار تقریبا بر زندگی همگان اثر میگذارد. بیکاری، هزینه خوراک و سوخت، پس انداز شخصی و سرمایه گذاری، همگی نه فقط برای تجار بلکه برای کارگران و مصرف کنندگان نیز بسیار اهمیت دارند. گزارش درباره مسایل تجاری در یکِ منطقه به معنای ارایه گزارش درباره کارفرمایان، کارگران، ساختمان سازی و فروش املاک و هم چنین تجارتی که اقتصاد منطقه را فعال نگه میدارد است؛ این کار میتواند فعالیت کشاورزی، کارهای تولیدی در کارخانه ها، معدن و یا سلامت و بهداشت باشد. خبرنگاران تجاری در سطح ملی موضوعات پیچیده تری نظیر کالا و بازار سهام، نرخ بهره و بدهی سازمانی را پوشش می­دهند. خبرنگارانی که تجارت و اقتصاد را پوشش میدهند باید مطالب خود را در دسترس همگان قرار دهند. آنها باید قادر به درک مفاهیم و اصطلاحات اقتصادی باشند و بتوانند آن کلمات را به زبان ساده توضیح داده و یا دوباره بیان کنند. این تمرین خوبی است، حتی برای خبرنگارانی که برای انتشارات یا بنگاه های سخن پراکنی تخصصی کار میکنند و مخاطبان آنها انتظار دارند که با این اصطلاحات آشنا باشند. برای مثال در ایالات متحده مخاطبان وال استریت ژورنال خوانندگانی مطلع از تجارت هستند اما باز هم معنی اصطلاحات رایجی نظیر “تولید خالص ملی”، ارزش کلی تولید ملی از جهت کالا و خدمات، توضیح داده میشود. با گذشت زمان خبرنگاران فهرستی کوتاه از توضیحات خود فراهم میکنند که میتوانند از آن در مقالات خود استفاده نمایند. مخاطبان، ارزش جمله ای مشخص درباره معنی “بازپرداخت بدهی”، “کاهش ارزش پول”، “خصوصی سازی” و سایر اصطلاحات اقتصادی را میدانند. آنها از مقالاتی که دلیل اهمیت این اصطلاحات برای افراد و هم چنین مؤسسات و دولت را توضیح می­دهند، استقبال می­کنند.

خبرنگاران اقتصادی باید بتوانند بیانیه های مالی، ترازنامه ها و گزارشات سالیانه را بخوانند و درک کنند. آنها اغلب با دیدن تغییرات در درآمد و یا هزینه از سالی به سال دیگر، به مطلبی برای نوشتن دست مییابند. خبرنگاران اقتصادی، شرکتهای درون یک صنعت یا یک منطقه را با یکدیگر مقایسه میکنند. مثلا هنگامی که مؤسسه ای تجاری تعطیل و یا ورشکسته می شود، خبرنگاران نه تنها میپرسند که چند نفر کار خود را از دست دادهاند بلکه میپرسند که این اتفاق چه تأثیری بر جامعه داشته است. آنها برای پاسخ دادن به سؤال مهم تر، باید بدانند که آیا آن شرکت یکی از بزرگترین کارفرمایان منطقه بوده است یا خیر، آیا سایر شرکتهای موجود در منطقه همان محصول و خدمات را ارایه میدهند یا خیر، نرخ بیکاری در منطقه چه میزان است و سوال هایی از این قبیل. گزارش درباره مسایل تجاری و اقتصادی بیش از موضوعات سایررشته ها نیازمند دانشی عمیق از ریاضیات و آمار است. اما خبرنگاران اقتصادی نباید زیاد از اعداد و ارقام در مقالات خود استفاده کنند چون در غیر این صورت وجود بیش از اندازه ارقام، مقاله را خشک و کسل کننده میکند. جالب ترین مقالات اقتصادی اهمیت پیشرفت و تحولات را در قالب اصطلاحات انسانی بیان میکنند و شرح میدهند که افراد چگونه تحت تأثیر قرار گرفته و یا خواهند گرفت.

• بهداشت،علم و محیط زیست:

مقاله هایی که درباره بهداشت و سلامت و محیط زیست نوشته میشوند تأثیر مستقیمی بر زندگی مردم دارند. خبرنگارانی که درباره بیماری ایدز مینویسند، میدانند که آگاهی اندک در مورد این بیماری تقریبا به اندازه خود بیماری مهلک است؛ مقاله های آنها میتواند به مردم آموزش لازم را جهت مراقبت از خود بدهد. روزنامه نگارانی که در حوزه علم و محیط زیست کار میکنند میتوانند درباره همه چیز از جمله آنفلوانزای مرغی و ترسیم الگوی ژن انسانی ، انسان و تأثیر ایجاد سد بر روی رودخانه ها بنویسند. هر یک از این مباحث، موضوعاتی پیچیده را شامل میشوند و کار روزنامه نگار توضیح مشخص آنها است.
روزنامه نگاران هنگام کار در مورد این گونه مطالب باید با زبان دانشمندان و محققین پزشکی آشنا باشند که این خود میتواند برای افراد تازه کار گیج کننده باشد. دنیس بیوکرت خبرنگار آژانس خبری کنیدین پرس میگوید ازاین اصطلاحات واهمه نداشته باشید ولی آنها را در مقاله خود هم به کار نبرید. نویسندگان علمی هم مانند خبرنگاران اقتصادی، فهرستی توضیحی از اصطلاحات پیچیده دارند که به کمک آنها میتوانند مقاله هایی بنویسند که برای عامه مردم قابل فهم باشد. خبرنگارانی که موضوعات علمی را پوشش میدهند باید روشهای علمی، ریاضیات پایه و آمار را درک نمایند تا بتوانند نتایج تحقیقات را مورد بررسی دوباره قراردهند. آنها هم چنین باید از تمایل به تبدیل هر تحول به یک کشف خارق العاده علمی خودداری کنند و یا به جای پذیرش نکات احتمالی به دنبال پاسخهای “بله” یا “خیر” نباشند. ممکن است در این حالت مقالات آنها خیلی پر شور نباشد اما مطمئنا دقیق تر خواهد بود. روزنامه نگارانی که سعی دارند همه جوانب یک ماجرا را گزارش دهند ،اغلب هنگام ارایه گزارشهای علمی به دام میافتند. اگر در گزارشی علمی همه نظرات علمی را به طور مساوی مطرح کنیم عملا سبب گمراهی خواننده خواهیم شد. برای مثال اکثریت قابل توجهی از دانشمندان معتقدند که قرار گرفتن در معرض آلاینده های سربی باعث کاهش سطح هوش کودکان میشود. فقط تعداد اندکی از محققین این ارتباط را مورد تردید قرار میدهند. خبرنگار میتواند هر دو دیدگاه را مطرح کند اما نه به روشی که بیانگر عدم وجود توافق علمی درباره موضوع باشد.

کارول راجرز استاد روزنامه نگاری در دانشگاه مریلند که کتابهایی درباره نوشتن مسایل علمی تألیف کرده است دو توصیه مهم برای خبرنگاران این حوزه دارد.

اول: شناسایی دارای اهمیت زیادی است. روزنامه نگاران اغلب فرد متخصصی را که از او نقل قولی را ذکر می کنند به روشی هدف مند شناسایی نمیکنند. مخاطبان حق دارند بدانند که شما چرا از شخصی خاص نقل قولی می آورید. برای مثال ، خبرنگاری در مقاله ای درباره کنفرانس بین المللی تغییرات آب و هوا نقل قولی از رییس دفتر علوم و فناوری کاخ سفید ارایه کرد ولی هیچ گاه ذکر نکرد که او دانشمندی برجسته در زمینه مسایل مربوط به آب و هوا است. مطرح کردن این نوع اطلاعات باعث میشد که مخاطبان بهتر بتوانند صحت نظرات او را ارزیابی کنند.

دوم: مخاطبان حتی در زمینه مطلبی که روزنامه نگاران تهیه میکنند، آشنایی چندانی ندارند و این موضوع در مورد مسایل پیچیده ، شدیدتر می شود. پس برای مثال اگر کنفرانس علمی را پوشش خبری میدهید چنین تصور نکنید که مخاطبان شما مطلب دیروز را خوانده یا شنیدهاند ویا فردا نیز خواهند شنید. آنها را با زمینه موضوعی که می خواهید ارایه دهید آشنا سازید، نکاتی را که برای فهم آن موضوع لازم دارند و این کار را چنان ماهرانه انجام دهید که گویی مطلب شما تنها چیزی است که آنها خواهند دید و یا خواهند خواند. اتفاقا ممکن است همینطور هم باشد

• پلیسی و دادگاهی:

خبرنگارانی که وقایع جنایی و اخبار دادگاهها را پوشش خبری میدهند باید نحوه کار را بشناسند. خبرنگاران اندکی درباره دادرسی جنایی آموزش دیده اند،اما افراد با تجربه در حوزه پلیس توصیه میکنند که حداقل دورهای آموزشی درباره این موضوع را بگذرانید. افسران پلیس در عدم تمایل به دادن اطلاعات به خبرنگاران زبانزد هستند، اما اگر شما قوانین، مقرارت و مراحل کار آنها را بدانید، میتوانید سؤالات بهتری بپرسید و شانس خود را در یافتن آنچه که میخواهید بدانید بیشتر کنید.

خبرنگاران جنایی باید بدانند که در اجتماعی که در آن کار میکنند انواع جنایات چگونه شناسایی میشوند. برای مثال در ایالات متحده “دستبرد شبانه” با “سرقت” یکی نیست. دستبرد شبانه مستلزم وارد شدن به ساختمانی به زور به منظور انجام کار خلاف است. سرقت، دزدیدن پول یا اموال با استفاده اززوراست. ایجاد فهرستی از واژه های اساسی مانع اشتباهات خجالت آور میشود. اطلاعیه ای از سوی پلیس ممکن است حاوی اطلاعات پایه ای درباره یک جنایت باشد، اما خبرنگاران با صلاحیت، باید عمیقتر به ماجرا بپردازند. آنها هر گاه که امکان پذیر باشد در جستجوی جزییات و صحبت با همسایه ها یا شاهدان به محلی که جنایت رخ داده است میروند.

خبرنگاران دادگاهها باید با مراحل دادرسی را از ابتدا تا انتها آشنا باشند. آنها باید بدانند که وقتی مظنونی دستگیر، متهم، احضار به دادگاه، محاکمه و محکوم یا آزاد میشود چه اتفاقی میافتد. خبرنگاران باتجربه میگویند بهترین راه برای آموختن این مراحل، گذراندن مدت زمانی در دادگستری است. کار خود را با منشی ها که صورتجلسه را دنبال میکنند – فهرست پرونده ها – و تقویم شروع کنید. سعی کنید بفهمید که چگونه میتوان نسخه هایی از سابقه دادگاه، دسترسی به بایگانی و… را به دست آورد. پرونده های هر مورد را پیش از محاکمه بخوانید، از جمله درخواستها و دفاعیات، و اگر نمیتوانید هر روز در دادگاه حضور داشته باشید، آنچه که درباره موضوع گزارش داده میشود را دنبال کنید.
وکلای مدافع بهترین منابع در حوزه دادرسی هستند. آنها اغلب ، بیشتر از دادستانها مایلند با خبرنگاران درباره مواردی که در مورد آن کار میکنند صحبت کنند. سعی کنید که زبان حرفهای قانون را کاملا بفهمید ولی آن را در مطالب خود به کار نبرید. اسال الکساندر نویسنده کتاب ِ گزارش دادگاهها: کتاب راهنما برای روزنامه نگاران میگوید: “به وکلا توصیه شده که از کلمات پیچیده استفاده کنند تا روزنامه نگاران را گیج کنند. اگر معنی چیزی را نمیدانید از کسی که با او مصاحبه میکنید سؤال کنید.”

 5) گزارش ورزشی:

خبرنگاران ورزشی برخی از بهترین مطالب را در حوزه روزنامه نگاری مینویسند. خبرنگار سابق ورزشی تلویزیون، بیل شوانبک که اکنون در دانشگاه کویینیپیاک در کانتیکات تدریس میکند میگوید کسانی که مطالب ورزشی می نویسند ،طبیعتا مطلبشان پراز هیجان است، احساسات و شخصیتهای مهم. گزارشگران ورزشی با صلاحیت، کاری بیش از گزارش امتیازات یک بازی یا نتیجه یک مسابقه قهرمانی انجام میدهند. البته آنها نکات اساسی را مطرح میکنند اما دورنما و زمینهای که تماشاگران با حضور در محل بازی یا مشاهده آن از تلویزیون نمیتوانند به دست آورند را نیز در اختیار مخاطبان قرار میدهند. گزارشگران ورزشی علت و چگونگی آنچه که اتفاق افتاده را توضیح میدهند و فقط به سئوال چه کسی و چه، بسنده نمیکنند. آنها همواره درباره بخش اقتصادی ورزش گزارش میدهند، یا مقاله های ویژه ای درباره قهرمانان ورزشی، صاحبان تیمها و طرفداران آنان مینویسند. گزارشگران ورزشی همچنان باید از نکات اساسی و پایه ای شروع کنند. آنها باید درباره همه نوع ورزش اطلاع داشته باشند. باید درباره قوانین ِ بازی یا ورزشی که گزارش میکنند آگاه باشند و ازچگونگی تعیین امتیازات مطلع باشند. موعد تحویل کار برای آنها بسیار فشرده است به خصوص اگر بازی های شبانه را گزارش کنند. آنها باید امتیازات را در نظر داشته باشند وهم زمان یادداشت برداری کنند که انجام آن در حین بازی سریع کار سادهای نیست. از همه مهمتر این که آنها باید برای هر مقاله نکته مهمی پیدا کنند و جزییات مطلب خود را پیرامون آن شکل دهند

وظایف:

1. -گزارش و نوشتن داستان های خبری برای انتشار و پخش و توصیف پیش زمینه ها و علل وقوع آنها
2. -ترتیب دادن مصاحبه با افرادی که راجع به واقعه ی خاصی اطلاعات دارند.
3. کپی گزارش ها را دوره کردن و اصلاح خطاها به لحاظ گرامر،نشانه گذاری ها و اصول راهنما.
4. مرور و ارزیابی نوشته هایی که در مورد جنبه های خبری می باشند به منظور جداسازی وقایع مهم و جزییات کم اهمیت تر.
5. چیدن خبرها بر اساس اهمیت،قالب و طولانی یا کوتاه بدنشان و سازماندهی آنها به صورت صحیح.
6. تحقیق و تحلیل پیش زمینه های اطلاعات موجود مرتبط به خبر به منظور بسط کامل و درست آن.
7. جمع آوری اطلاعات در مورد وقایعی مانند: مصاحبه­ها، تجارب و … و حاضر شدن در محافل سیاسی، ورزشی، هنری، اجتماعی و سایر.
8. تحقیق در مورد وقایعی مانند بلایای طبیعی،جرم ها و جنایت ها و در کل خبرهایی که انسان دوست دارد بشنود!
9. تحقیق و ارایه­ی گزارش در مورد وقایع خاصی مانند داروسازی، دانش به طور وسیع، تکنولوژی، سیاست، نگرانی­های خارجی، ورزش­ها، هنرها، نگرانی‌های مصرف کننده­ها کسب و کار، مذهب، جرم و آموزش.
10. ارزیابی خبر به منظور بسط و گسترش آن.
11. بحث با ویرایش کننده های خبر در مورد مسایل موجود به منظور مشخص کردن سلسله مراتب خبرها و جایگاه هر کدام.
12. مطالعه و بررسی کتاب ها،اخبار و رکورد های عمومی شامل کتابخانه ها و … به منظور بازتاب حقایق مرتبط.
13. عکاسی یا فیلم برداری از وقایع توسط خود خبرنگار یا یک عکاس دیگر
14. توسعه ی ایده های نو برای ستون های موجود یا برای تفسیر خبرها با توجه به مسایل روز و تجارب شخصی
15. انتقال خبر از راه دور با تلفن های ماهواره ای،تلفن ها،فکس و مودم
16. نمایش تفسیرهای زنده از طریق رسانه های ضبط شده.
17. -ضبط مصاحبه ها و روایات.
18. نوشتن مقاله هایی در مواردی مانند ادبیات،موسیقی و به طور کل هنر آن هم بر اساس علم،قضاوت و تجربه

ویژگی های بارز خبرنگاران

• خبرنگار باید رسانه‌ای را که در آن کار می‌کند، بشناسد. از ظرفیت و کارایی آن آگاه باشد. ماهیت رسانه و توان خبررسانی آن باید برای او روشن باشد. اگر از خبرنگاری بپرسند خبری را که تهیه کرده‌ای برای چه رسانه‌ای است؟ (رادیو، تلویزیون، یا مطبوعات) باید پاسخ دقیق او منطبق باشد با شناختی که از هر کدام از رسانه‌ها دارد. هر چه شناخت خبرنگار از رسانه‌ای که در آن کار می‌کند بیشتر باشد، دقیق تر عمل خواهد کرد. نگاه بی اعتنا و بیان سرد و مصنوعی برخی از خبرنگاران و در نتیجه گزارش خنثی یا کم اثر آنها ناشی از ضعف شناخت از توان رسانه‌است. امروز خبرنگاران بزرگ «رسانه» را «قدرت» می‌دانند و با این دیدگاه وارد عرصه خبر و خبرنگاری می‌شوند. بنابراین خبرنگار باید رسانه را بشناسد، بعد برای آن کار کند.
• خبرنگار باید تفاوت «خبر» و «رویداد» را بداند و از سیر تحول یک «رویداد» به «خبر» آگاه باشد. اگر از خبرنگاری بپرسند «خبر چیست؟» او باید از جایگاه یک صاحب نظر و یک کارشناس خبر اظهار نظر کند؛ نه اینکه کلمات حفظ شده‌ای را باز گوید با این گمان که خبر را تعریف کرده‌است. خبرنگاری که خبر را نمی‌شناسد، چگونه می‌تواند به صحت و جامعیت آن پی ببرد؟ شناخت خبر مستلزم شناخت اوضاع سیاسی جهان و جامعه ‌است.
• چهره و لحن گفتار برخی از خبرنگاران در جلوی دوربین نشان از بیگانه بودن آنها با عمق خبری است که در صحنه آن قرار دارند. خبرنگار باید بداند که مخاطب و بیننده خبر تا چه اندازه برای شنیدن و دیدن گزارش خبری او حساس و هوشیار است. هر چه شناخت خبرنگار از خبر بیشتر و از نیازها و حساسیت‌های مخاطب آگاه باشد، در تهیه و تولید و نگارش و بیان خبر دقیق تر عمل می‌کند.
• خبرنگار باید خبرگزاریهای مختلف جهان بویژه غول‌های خبری جهان را بشناسد. این شناخت به نگاه و فکر او وسعت می‌بخشد. وقتی به راز موفقیت خبرگزاریهای جهان پی برد و دانست که همه چیز در گرو عملکرد درست خبرنگاران آنها بوده‌است، به جایگاه و حساسیت کار خود بیشتر پی می‌برد.
• مهارت ارتباطی از دیگر ویژگیهای خبرنگار است. ارتباط با همه چیز و همه کس، تقریباً بدون محدودیت. خبرنگار باید بتواند خود را با صحنه تصادف، زلزله، سیل، آتش سوزی، جنگ، جشن‌های ملی و مذهبی، مراسم ویژه، راهپیمایی‌ها و نمونه‌های مرتبط وفق دهد و مرتبط سازد. همچنین بتواند با کودک خردسال، نوجوان، جوان، پیر، کارگر و کارمند، هنرمند، قهرمان، دانشمند، افراد مثبت و منفی ارتباط برقرار کند. او باید بتواند هم با دختر خردسالی که تازه به مدرسه وارد شده گفتگو کند و هم با پیرزن ۹۰ ساله‌ای که در خانه سالمندان دوران سخت زندگی خود را سپری می‌کند، هم کلام شود. خبرنگار این مهارت ارتباط کلامی و غیر کلامی را باید بیاموزد در غیر اینصورت مصاحبه‌های مضحکی به دست خواهد داد.
• آشنایی با نگارش و تنظیم خبر، خبرنگار را در نوشتن متن خبر یا مخابره آن موفق می‌کند. امروزه خبرگزاریها و رسانه‌ها و بخش‌های ممتاز خبری به کلمات و واژه‌ها و عبارت‌های خبری بسیار توجه دارند. بار روانی برخی از کلمات تأثیر ویژه دارند. نگارش درست و بدون غلط و رعایت زبان معیار و ایجاز در جمله بندی مهارتی است که خبرنگار باید با آن آشنا باشد. همراهی و هماهنگی کلمات و تصاویر، نگارش خبر را دقیق تر می‌کند. رعایت سه کلمه برای هر ثانیه تصویر و انتخاب بهترین و مؤثرترین کلمه به تصاویر خبری جذابیت می‌بخشد. تنظیم خبر نیز اولویت بندی مفاهیم خبری براساس اهمیت هر مفهوم است که خبرنگار در این زمینه بخشی از کار را برعهده دارد.
• بیان مناسب، داشتن سلامت اندام گفتاری و صدای مناسب و لحن خبری و غیرمصنوعی از دیگر ویژگیهای خبرنگار است. تنفس درست، جنس صدا و استفاده درست از صدا و انتخاب لحن مناسب برای بیان، از مهارت‌های خبرنگاران آموزش دیده‌است. برخی از خبرنگاران صدای خبری مستقلی دارند که مخاطبان به آن صدا و شیوه بیان علاقه مند هستند. خبرنگار برای دستیابی به بیان نافذ خبری باید جدی باشد و تلاش کند.
• چیرگی بر احساسات: خبرنگاران موفق رسانه‌های بزرگ در گزارش‌های خبری تسلیم احساسات خود نمی‌شوند. همدردی و همدلی با مخاطب با احساساتی شدن متفاوت است. فراموش نشود که حضور خبرنگار در صحنه خبر برای عینیت بخشیدن به خبر است؛ نه تحریک احساسات. مردم نیازی به دیدن صحنه‌های احساس خبرنگار ندارند؛ آنچه آنها می‌خواهند دقت، صحت و جامعیت خبر در اسرع وقت است.
• بداهه گویی، مهارت ممتازگفتاری است که خبرنگار بر اثر مطالعات و تمرین‌های بیانی به آن می‌رسد. گاهی لازم است خبرنگار از متن آماده‌ای که تهیه کرده‌است جدا شود و از خود چیزی بگوید. این لحظات غافلگیر کننده که کم نیستند، مهارت زبانی خبرنگار یا عجز او را آشکار می‌کنند. خبرنگار باید برای اینگونه صحنه‌ها آماده باشد.

نکات تکمیلی

خبرنگاری شغلی است که به علت هیجانات خاص خود، در سنین نوجوانی توجه بسیاری از نوجوانان را به خود جلب می‌کند و بسیاری از فرزندان ما در این سنین در رویاهای شبانه خود با کوله‌پشتی، میان شعله‌های جنگ می‌ایستند و عکاسی می‌کند و از شجاعت خود و هیجان ناشی از آن لذت می‌برند،‌ یا این که در تخیلاتشان با نوشتن گزارشی از زندگی دختر دستفروشی که عصر در خیابان التماسش می‌کرد، زندگی او و خانواده‌اش را نجات می‌دهد و به خود می‌بالد.

گاهی حتی فکر سختی‌ها در راه دفاع از عقاید، به این نوجوانان احساس غرور می‌دهد و این می‌شود که اگر در دو سه سال قبل از انتخاب رشته کنکور، اتفاق خاصی نیفتد، رشته ارتباطات، شاخه روزنامه‌نگاری انتخاب می‌شود.

چهار سال درس می‌خواند، اشتیاقش برای کار کردن و استفاده از آموخته‌هایش هر روز بیشتر می‌شود، اشتیاقی که تنها اگر در تهران درس بخوانی به علت ازدیاد خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها می‌توانی در حین تحصیل عطش آن را خاموش کنی، در غیر این صورت تحصیل روزنامه‌نگاری در دیگر شهرها، محدود به خواندن درس تئوری و فعالیت‌های کلاسی است، این در حالی است که حرفه روزنامه‌نگاری احتیاج به تجربه دارد، که جز با حضور در محیط‌های رسانه‌ای نمی‌شود به آن رسید و این فضا در دسترس دانشجویان غیرپایتخت نیست.

در خوشبینانه‌ترین حالت پس از اتمام تحصیل و گرفتن مدرک کارشناسی، در یک روزنامه یا خبرگزاری مشغول می‌شود، تمام آنچه اتفاق می‌افتد با تصوارتش فرق می‌‌کند، سوژه‌های جذابش یا از خط‌قرمزها می‌گذرد و یا عدم پاسخگویی مسئولان آنها را قرمز می‌کند، زمان که می‌گذرد، برخی سخت‌گیری‌ها سبب عدم ارضای روانی او می‌شود، اگر حتی در این شرایط هم به کار خود ادامه دهد، حقوق کم در برابر کار سخت و زمان زیادی که صرف آن می‌شود بیش از پیش باعث دلزدگی می‌شود، طوری که با گذشت زمان، به خصوص اگر زندگی مشترک تشکیل دهد، ترجیح به تغییر شغل می‌دهد و یا در صورت توان همزمان در چندین رسانه کار می‌کند و اینچنین عشق به خبرنگاری تباه می‌شود.

امروز کمتر خبرنگاری را می‌توان دید که با حقوق یک خبرگزاری یا روزنامه زندگی کند، البته در این میان باید خبرنگاران رسانه‌های دولتی را جدا کرد، در واقع در جهان امروز روزنامه‌نگاران و خبرنگاران چه از دید مقامات مسئول و چه در مجموعه خود زیر نگاه از بالا به پایین مدیران روزنامه‌ها به درستی و به میزانی که باید مورد حمایت قرار نمی‌گیرند، به همین دلیل با گذشت زمان و با رصد آنچه به اولین فارغ‌التحصیلان روزنامه‌نگاری گذشت، گرچه از جذابیت این رشته کاسته نشد اما تصور می‌شود،‌ تعداد داوطلبان ورود به این رشته در دانشگاه‌ها کم شده‌است.

گرچه با سپری شدن سال‌ها باید عمر تحریریه روزنامه‌ها نیز سپری شود، اما اندک چرخی زدن در تحریریه‌ها نشان از این ندارد، بدان معنا که همانطور که گفته شد خبرنگاران و روزنامه‌نگاران پیشکسوت و یا با سابقه کاری بیشتر و حرفه‌ای یا ترجیح می‌دهند از کار خبری کناره‌گیری کنند و یا مجبور به این کار می‌شوند،

آرش خوشخو، سردبیر روزنامه‌ تهران‌امروز به خبرنگار ایلنا، می‌گوید: میانگین سن خبرنگارانش کمتر از 30 سال است و آنها به طور متوسط چهار یا پنج سال سابقه کاری دارند.

او معتقد است: در ایران روزنامه‌نگاری محتاج بازپروری و گلچین نیرو است زیرا نیروهای حرفه‌ای در نشریات مختلف پراکنده هستند و تعداد آنها آنقدر نیست که کفاف همه روزنامه‌ها را بدهد، پس در تحریریه‌ها از خبرنگاران نیمه حرفه‌ای استفاده می‌شود.

احمد غلامی، سردبیر روزنامه‌ شرق نیز در این باره به خبرنگار ایلنا می‌گوید: میانگین سنی تحریریه روزنامه شرق 26 تا 30 سال است، که با حداقل سابقه کاری پنج سال و حداکثر 15 سال مشغول کار هستند.
او همچنین علت کمرنگ شدن حضور پیشکسوتان در عرصه روزنامه‌نگاری و خبرنگاری را تعطیل شدن بسیاری از روزنامه‌ها و نبودن روزنامه می‌داند در سایت خبر آنلاین هم میانگین سنی تحریریه 30 سال است و خبرنگاران این سایت بین 5 تا 15 سال سابقه کار دارند و محمد مهاجری سردبیر این پایگاه خبری علت جوان بودن تحریریه این سایت و برخی روزنامه‌ها را جوان بودن عمر رسانه‌ می‌داند،او می‌گوید: باید سراغ روزنامه‌های پیرتر رفت،‌ در روزنامه‌های پیرتر مثل کیهان و اطلاعات و یا روزنامه جمهوری‌اسلامی خبرنگارانی با سابقه کاری زیاد هم حضور دارند، اما علی‌اصغر محکی سردبیر روزنامه همشهری تحریریه روزنامه‌اش را مانند دیگران توصیف می‌کند، او میانگین سنی خبرنگارانش را 28 سال می‌داند و می‌گوید: سابقه کاری آنها کمتر از هفت سال نیست. آنچه در عرصه رسانه‌ها با تاکید بر رسانه‌های غیردولتی دیده می‌شود نیز تاییدکننده سخن سردبیران است، وقتی در حوزه‌های خبری همکاران جوان را می‌بینیم و در تحریریه‌ها مویی سفید دیده نمی‌شود، از خود می‌پرسیم، پس پیشکسوتان کجا هستند؟ آیا روند رو به افول کارهای خبری و رسانه‌‌ای به علت عدم حضور روزنامه‌نگاران باتجربه در تحریریه‌ها نیست؟ مگر نه اینکه خبرنگاران جوان و نیمه حرفه‌ای باید با دیدن کار حرفه‌ای پیشکسوت‌ها تجربه کسب کنند تا سیر روزنامه‌نگاری و خبرنگاری در کشور به سمت حرفه‌ای شدن برود؟
دکتر مهدی فرقانی و استاد ارتباطات دانشگاه در این باره به خبرنگار ایلنا می‌گوید: بحث کار نکردن پیشکسوتان را از دو وجه می‌شود نگاه کرد، یک وجه آن سیاست‌زده شدن بیش از حد مطبوعات است، که خود به خود باعث آسیب‌پذیر شدن آنها می‌شود، یعنی وقتی قرار می‌شود مطبوعات کارکرد احزاب را داشته باشند و نه کارکرد مطبوعات همان آسیب‌پذیری‌های سیاسی که در مورد احزاب وجود دارد، به مطبوعات هم رخنه می‌کند، در واقع در جامعه ما به علت نبود تشکل‌های مدنی کافی و افتراق نایافتگی تشکل‌ها و کارکردها شاهد نوعی تداخل نقش‌ها و کارکردها هستیم. این روزنامه نگار پیشکسوت می‌افزاید: از طرف دیگر لازمه هر جامعه دموکراتیک وجود مطبوعات آزاد، مستقل و کثرت‌گراست چرا که رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران باید به عنوان چشمان ناظر جامعه بر روند امور نظارت داشته باشند، جامعه را نقد و تایید کنند و در هر حال منصفانه و عادلانه به بررسی و کنکاش و جستجو در امور مختلف بپردازند و ساز و کار خود اصلاحی را در جامعه فعال کنند.

او می‌گوید: در این میان نگاهی که از بالا به پایین به روزنامه‌نگاران و خبرنگاران در جامعه وجود دارد، نیز تعیین‌کننده است. به این معنا که چقدر جامعه پذیرش مطبوعات آزاد و مستقل و متنوع را دارد و چقدر حق نظارت روزنامه‌نگاران به رسمیت شناخته می‌شود و چقدر استمرار و ثبات در فعالیت‌های روزنامه‌نگاری زمینه فعالیت‌های آزاد روزنامه‌نگاران را فراهم می‌کند، تمام این‌ها عوامل دخیل در کم و کیف فعالیت در عرصه مطبوعات است.

فرقانی تاکید می‌کند: طبیعتا وقتی روزنامه‌نگار هم به لحاظ معیشتی و هم امنیت اجتماعی، فردی و حقوقی تضمین نشده باشد، استمرار و ثبات شغلی‌اش با تهدید روبرو می‌شود یا روزنامه‌نگار عملا اجازه فعالیت پیدا نمی‌کند و یا خود روزنامه‌نگار خسته می‌شود و کنار می‌کشد، در نتیجه می‌بینیم، بسیاری از مطبوعات امروز از نیروهای حرفه‌ای، باتجربه و پخته مطبوعاتی محروم هستند و همین سبب شده است که در مجموع کیفیت کار حرفه‌ای در مطبوعات تا حد قابل ملاحظه تنزل پیدا کند، چرا که در مطبوعات نه فرایند آموزش فعال است و نه نظارت و دقت روی کارها و نه پختگی در امور دیده می‌شود.
او با اشاره به اینکه به این ترتیب منطقا ضریب خطا در میان نیروهای کم‌تجربه و نیمه حرفه‌ای بسیار بالاتر از روزنامه‌نگاران حرفه‌ای است می‌گوید: به این دلیل که یکی از معیارهای روزنامه‌نگاری حرفه‌ای رعایت توازن و تعادل در کار است و این نیازمند تجربه، دانش و مهارت‌های حرفه‌ای است، وقتی این عنصر نباشد طبیعتا ضریب خطا و اشتباه هم بالا می‌رود و مطبوعات را آسیب‌پذیرتر می‌کند و این دور معیوب ادامه پیدا می‌کند.

تلخی سانسور توسط دیگران را تنها خبرنگاران می‌فهمند

وقتی از روزنامه‌نگار و خبرنگار صحبت می‌شود، هر چقدر هم بخواهی خط قرمزها را رد نکنی، نمی‌توانی از «سانسور» سخن به میان نیاوری، سانسور شاید تنها معضلی است که در همه جای دنیا خبرنگاران و روزنامه‌نگاران با آن دست به گریبان هستند، گرچه این موضوع در کشورهای در حال توسعه بیشتر به چشم می‌آید اما در کشورهای مدعی دموکراسی نیز برخلاف تصور سانسور دیده می‌شود.
ردان فرانسوا ژولیارد دبیر اول گزارشگران بدون مرز در انتقاد به این موضوع می‌گوید: باید در همه جای جهان با قدرت و انتظاری یکسان از آزادی مطبوعات دفاع کرد، نگران‌کنده است که هر سال شاهد سقوط جایگاه دموکراسی‌های غربی و کشورهایی چون فرانسه، ایتالیا و یا اسلواکی در رده‌بندی باشیم. اروپا باید تلاش کند الگویی برای آزادی‌های سیاسی باشد.. اگر خود قابل سرزنش باشیم چگونه می‌توانیم نقض حقوق بشر را در جهان محکوم کنیم

این در حالی است که در میان 174 کشور، کشور فرانسه در رده 43، رده‌بندی جهانی‌ آزادی مطبوعات در سال 2009 قرار دارد و کشورهای اسلواکی در رده 44 و ایتالیا در رده 49 قرار دارد، البته در این رده‌بندی ترکمنستان، کره‌شمالی و کشور اریتره در آخرین پله‌های این فهرست دیده می‌شوند
تصویب و به اجرا گذاشتن قوانین جدید توسط دولت‌ها کمترین تهدید برای ایجاد سانسور در رسانه‌ها است، قاچاقچیان مواد مخدر، مافیا، سرویس‌های اطلاعاتی غیردولتی خودسر، سازمان‌های تبهکاری، جنبش‌های استقلال‌طلب، گروه‌های شورشی مسلح با نزدیک‌شدن روزنامه‌نگاران و خبرنگاران به فعالیت آنها از مدافعان سرسخت سانسور هستند.

در ایران خوشبختانه قانونی مبنی بر ایجاد سانسور وجود ندارد و حتی قانون‌های کشور ما قانون‌های بازدارنده هستند،‌ بنا بر اصل 24 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران «نشریات و مطبوعات در بیان مطالب آزادند مگر آنکه مخل مبانی اسلام و یا حقوق عمومی باشند.» در ماده سوم قانون مطبوعات نیز تاکید شده است که «مطبوعات حق دارند نظرات، انتقادات سازنده، پیشنهادها، توضیحات مردم و مسئولین را با رعایت موازین اسلام و مصالح جامعه درج و به اطلاع عموم برسانند.»
در ماده چهارم همین قانون آمده است «هیچ مقام دولتی و غیردولتی حق ندارد برای چاپ مطلب یا مقاله‌ای در صدد اعمال فشار بر مطبوعات برآید و یا به سانسور و کنترل نشریات مبادرت کند..»
نداشتن صنف= نبودن تمرکز روی مشکلات صنفی

روزنامه‌نگاری و خبرنگاری به عنوان یک حرفه پرمخاطره در دنیا از شرایط مطلوبی برخوردار نیست اما در ایران عدم وجود صنفی منسجم این شرایط را نگران‌کننده‌تر می‌کند، این در حالی است که نخستین تشکل صنفی مطبوعات روزنامه‌نگاران ایران با نام «انجمن مطبوعات» نزدیک به 9 دهه پیش در تهران فعالیت خود را آغاز کرده است و روزنامه‌نگاران و خبرنگاران در طول زمان نشان داده‌اند که با جمع شدن در کنار یکدیگر به دور از اختلافات سیاسی و عقیدتی و تنها برای خواسته‌های صنفی، قدرت زیادی دارند، همان‌طور که در سال 1357 اعتصاب 70 روزه مطبوعات که مهم‌ترین اقدام سندیکای نویسندگان و خبرنگاران مطبوعات بود توانست دولت شریف امامی را به آزاد کردن روزنامه‌نگاران زندانی و توقف بازداشت نویسندگان مطبوعات وادار کند، اما این سندیکا در 26 مهرماه 1358 به دلایل مختلف در وضعیت بلاتکلیفی قرار گرفت و با گذشت زمان به دست فراموشی سپرده شد.

در این میان انجمن‌ها و تعاونی‌های زیادی آمدند و رفتند اما هیچ‌یک جامعیت لازم برای تمرکز روی مسائل خاص خبرنگاران را نداشتند، تا در مرداد ماه 1377 خبر تشکیل «انجمن صنفی روزنامه‌نگاران» منتشر شد که در نخستین ماده اساسنامه آن قید شده بود: «در اجرای ماده 131 قانون کار ایران و به منظور حفظ حقوق و منافع مشروع قانونی و بهبود وضع اقتصادی نویسندگان، خبرنگاران، عکاسان و گرافیست‌ها، طراحان، کاریکاتوریست‌ها، مترجمان و ویراستاران هیات‌های تحریریه و مطبوعات، انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تشکیل می‌شود.»

در این میان بیشتر اعضای این انجمن خواهان پرداخت به مشکلات ناشی از ناامنی شغلی خبرنگاران و مسایل رفاهی، بازنشستگی، بیمه و مسکن بودند و بیشترین انتقادات نیز از همین زاویه بود.
اما با گذشت زمان همین مسایل در دستور کار وزارت ارشاد قرار گرفت و از نیمه دوم سال 1384 اداره کل امور مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی در راستای تحقق وظایف و اهداف خود مبنی بر حمایت سه‌جانبه از مطبوعات، اصحاب مطبوعات و مخاطبان مطبوعات در بند 2،3 و 4 موضوع بیمه خبرنگاران و اصحاب رسانه را در دست اقدام خواندند.

این در حالی است که امروز با گذشت پنج سال از اعلام این خبر، هنوز خبرنگاران و روزنامه‌نگاران زیادی هستند که بیمه ندارند و باید تاکید کرد که این موضوع در میان خبرنگاران محلی بیشتر به چشم می‌خورد و شامل اکثریت آنها می‌شود، در تهران نیز اکثر روزنامه‌نگاران و خبرنگارانی که بیمه هستند، سابقه کاری بیش از سابقه بیمه‌شان دارند.

در این میان هستند خبرنگاران و روزنامه‌نگارانی که، برای چندین‌جا حق‌التحریر کار می‌کند و در هیچ جا بیمه نیستند و در کنار بیمه نیز بحث قرارداد خبرنگاران است که تقریبا در تمام رسانه‌های غیردولتی به یک صورت و بی‌ثابت است، یعنی همیشه هستند کسانی که بدون قرارداد کار می‌کنند و یا میان پایان یک قرارداد تا آغاز قرارداد بعدی (حتی در یک موسسه واحد) فاصله‌هایی گرچه طولانی می‌افتد بی‌اینکه خبرنگار بتواند به جایی شکایت ببرد

کم بودن حقوق خبرنگاران نسبت به سختی کار و زمانی که صرف آن می‌کند، همان‌طور که قبلا گفته شد نیز از دیگر مسائل جدی‌ای است که خبرنگاران و روزنامه‌نگاران ایرانی با آن مواجه‌اند، آرش خوشخو، سردبیر روزنامه «تهران‌امروز» در این‌باره می‌گوید: بیشترین مطالبه صنفی خبرنگاران مسئله دستمزد است، دستمزد باید جوری باشد که خبرنگار یک جا کار کند اما متاسفانه این‌طور نیست و شاهد، چند شغله بودن اکثر خبرنگاران هستیم.

علی‌اصغر محکی نیز با تاکید بر اینکه، وضعیت رسیدگی به مسائل صنفی خبرنگاران مجموعه «همشهری» به علت اینکه یک صنف درون مجموعه دارند، متفاوت است و خبرنگاران با نظام هزینه و فایده حقوق می‌گیرند و در سود شرکت همشهری سهیم می‌شوند،‌ گفت: بیشترین مشکل مسکن است زیرا چشم‌انداز خانه‌دار شدن با حقوق خبرنگاری بیش از ده سال امکان ندارد. کم‌بودن حقوق خبرنگاران ثابت از یک طرف و کمی دستمزد حق‌التحریرها از طرف دیگر سبب گرایش خبرنگاران به چند شغل ثابت در یک زمان می‌شوند و در این راستا خبرنگارانی خوشبخت هستند که تمام شغل‌هایشان به روزنامه‌نگاری و خبرنگاری مرتبط باشد.

مهدی فرقانی با اشاره به تعطیلی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران در سال گذشته می‌گوید: یکی از ارکان‌‌های روزنامه‌نگاری حرفه‌ای وجود تشکل‌های مستقل است و تا زمانی که چنین تشکل‌هایی وجود ندارد، انتظار این که روزنامه‌نگاری پیشرفت کند و حرفه‌ای شود و روزنامه‌نگاران نیز بتوانند به خواسته‌هایشان برسند معقول به نظر نمی‌آید. بنابراین یا باید مشکلات حقوقی انجمن فعلی حل شود و انجمن بازگشایی شود و یا اگر این مشکلات قابل حل نیست، یک تشکل صنفی غیرسیاسی مستقل و با مشارکت بدنه مطبوعات تشکیل شود، وگرنه به‌غیر از این راه دیگری وجود ندارد.

نگرانی همیشگی ، تعطیل شدن یک‌رسانه

ناامنی شغلی حرفه روزنامه‌نگاری و خبرنگاری یکی از مشکلات اساسی در جوامع در حال توسعه است، بدین‌ معنی که بعد از تغییر یک رئیس، قوانین نیز عوض می‌شود و متاسفانه اکثر امور اداری، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی دائما در تغییر و حتی تضاد هستند و تصمیمات بیشتر بر اساس سلیقه‌های فردی است تا بر اساس منطق، تجربه، دانش و روندهای علمی و عملی یک حرفه.

به ویژه این روزها در عصر دیجیتال نباید به روزنامه‌نگاری و خبرنگاری از منظر سنتی نگاه کرد، واقعیت این است که مرزهای جغرافیایی در رابطه با تولید و تغذیه اطلاعات مفهومی ندارند و نمی‌توان رسانه دیجیتال را مانند رسانه مکتوب کنترل کرد و وبلاگ‌ها برای همیشه حرفه روزنامه‌نگاری و تبادل اطلاعات را دگرگون کرده‌اند، بنابراین برای از بین نرفتن حرفه روزنامه‌نگاری و خبرنگاری قواعد کهنه باید جایگزین قواعد به روز و پیشرفته و منطقی بشوند، تا بشود جلوی تعطیلی روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها را گرفت، چه این روزنامه‌ها به دلایل سیاسی تعطیل شده باشند، چه به دلایل اقتصادی. چرا که مطبوعات یا از سوی دولت با تعطیلی ناگهانی مواجه می‌شوند و یا اینکه سرمایه‌گذاری در این زمینه کشش مالی ندارد و مسئولان مجبور به تعطیل کردن آن می‌شوند که این مورد در نشریات محلی به وفور دیده می‌شود.
احمد غلامی، سردبیر روزنامه «شرق» نگرانی از عدم امنیت شغلی را اصلی‌ترین دغدغه خبرنگارانش می‌داند و می‌گوید: این دغدغه به این دلیل است که روزنامه نه تنها منبع درآمد خبرنگاران است بلکه ارضاکننده فکری آنها نیز است و خبرنگاران این روزنامه همیشه نگران‌اند که نمی‌دانند این شرایط چقدر دوام دارد.

از دیگر مسائل خبرنگاران، پاسخگو نبودن نهادهای مسئول است، بدین‌معنا که هیچ‌ یک از نهادها و مقامات که پاسخ آنها برای خبرنگاران سندیت دارد خود را ملزم بر پاسخگویی به خبرنگاران نمی‌دانند، خبرنگاران برای پیگیری یک سوژه گاهی به هر در می‌زنند تا بتواند با یک مسئول صحبت کند، اما موفق نمی‌شوند و وقتی فرار مسئولان از پاسخگویی را در گزارش خود مطرح می‌کند مورد اعتراض مسئولان قرار می‌گیرند..

این یک موضوع همه جایی است یعنی هم خبرنگاران شهرستان‌ها از آن رنج می‌برند، هم خبرنگارهای سراسری.
سردبیر روزنامه «همشهری» در این باره می‌گوید: مقاومت حوزه‌های خبری برای پاسخگویی جدی‌ترین مشکل خبرنگاران است، اینکه هیچ مسئولی خود را موظف به پاسخگویی نمی‌داند و حتی در برخی موارد، برای جلوگیری از کنکاش خبرنگاران، خبرنگار را به طرق مختلف تهدید می‌کنند.

جایگاه خبرنگاران زن در مطبوعات کشور

بر اساس آخرین اطلاعات منتشر شده از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از مجموع سه هزار و 420 نشریه منتشر شده طی 30 سال گذشته 143 نشریه با موضوعیت زنان و خانواده بوده است که این رقم چهار درصد کل نشریات را شامل می‌شود، از مجموع نشریات منتشره در سطح کشور 369 نشریه یعنی 11 درصد آنها توسط زنان منتشر می‌شود و تعداد زنان صاحب‌امتیاز و مدیر مسئول که بین سال‌های 1383 تا 1386 موفق به اخذ مجوز نشریه شده‌اند 249 نفر بوده است که این رقم ده درصد کل نشریات است.
تعداد روزنامه‌نگاران و خبرنگاران زن با توجه به عدم وجود انجمنی که اسامی تمام روزنامه‌نگاران را داشته باشد مشخص نیست اما با نگاهی به تحریریه‌ها و حوزه‌های خبری دیده می‌شود که تعداد زنان بیشتر است، حتی در حوزه‌هایی که بیشتر مردانه به نظر می‌رسد و حتی خود حوزه نیز ترجیح به حضور خبرنگاران مرد را می‌دهد و به علت امکان بروز برخی مسائل در برخی از برنامه‌های خود تنها از خبرنگار مرد دعوت می‌کند، نیز حضور زنان پررنگ‌تر است.

فعالیت زنان خبرنگار در چند سا ل اخیر نیز پررنگ‌تر شده است، مهدی فرقانی استاد ارتباطات با بیان که این روزها هر چه می‌بیند روزنامه‌نگاران و خبرنگاران زن هستند، می‌گوید: خوشبختانه شمار روزنامه‌نگاران زن خیلی افزایش پیدا کرده است و این نسبت در حوزه آموزش روزنامه‌نگاری نیز مشاهده می‌شود، برای مثال ما در دانشگاه کلاس‌هایی داریم که بالای 90 درصد آن دخترها هستند. به طبع اگر همین نسبت را در نظر بگیریم، این دختران، بعد از فارغ‌التحصیلی و یا در حین تحصیل در مطبوعات شاغل می‌شوند و بدنه مطبوعات را تشکیل می‌دهند، اما اینکه چرا چنین وضیعتی است، نیاز به مطالعه و بررسی دارد، البته در بیشتر کشورهای دنیا زنان به دلیل دقت و تیزبینی خاص خود روزنامه‌نگاران خوبی هستند، اما ما در عرصه مطبوعات نیاز به حضور هر دو جنس داریم.

وی می‌افزاید: یکی از دلایل حضور پررنگ زنان این است که در شرایط فعلی خبرنگاری در ایران، درآمد این رشته برای مردان که متکفل هزینه‌های زندگی هستند، بسیار کم است و گذراندن معیشت مردان با خانواده‌شان از طریق این شغل شاید چندان امکان‌پذیر نباشد.

او ادامه می‌دهد: اما جنبه درآمد ناشی از شغل روزنامه‌نگاری برای بسیاری از خانم‌ها تنها جنبه کمک هزینه خانواده را دارد و در نتیجه آنها می‌توانند با درآمد کمتر کار کنند. به علاوه انعطاف‌پذیر بودن زن‌ها در مقابل مسائل و مشکلات و سازگاری آنها با شرایط برخلاف مردان که به اقتضای طبیعت مردانه‌شان سرکش هستند، به حضور پررنگ آنها در عرصه رسانه کمک می‌کند و این موضوع در مطبوعات محلی هم دیده می‌شود.

فرقانی با اشاره به تاثیرگذاری حضور زنان در رسانه‌ها می‌گوید: به طور طبیعی و غیر عمد هم در نظر بگیریم حضور پررنگ زنان در عرصه رسانه و در جایی که می‌تواند قلم بزنند و عقاید و نظرات خود و دیگران را بازگو کنند، گرایش بیشتر به سمت این است که بین زن و مرد تعادل و توازن را برقرار کنند و درباره حقوق زنان، برابری زنان بیشتر بنویسند و طبیعتا تاثیر اجتماعی قابل ملاحظه‌ای هم می‌تواند در دراز مدت داشته باشد.

رسانه‌های محلی نادیده گرفته می‌شوند

قرار است رسالت مطبوعات محلی این باشد که مشکلات اداری، اجتماعی دور از مرکز را مطرح می‌کند و رسانه‌های محلی یک تریبون باشند برای رساندن صدای مردم به پایتخت اما امروز کاهش حمایت‌های دولتی، کمبود کاغذ، نبودن آگهی دولتی و تجاری و کاهش مخاطب تنها بخشی از مشکلات مطبوعات محلی است.

وقتی رسانه‌های محلی حمایت نمی‌شوند، میزان کارآیی آنها نیز محدودتر می‌شود و کار آنها هم غیرحرفه‌ای‌تر می‌شود. این در حالی است که مطبوعات محلی می‌تواند مشکلات مردم را جدی‌تر و جزئی‌تر مطرح کنند، تمام این مسایل سبب می‌شود همکاران مطبوعات به امید فضایی بازتر و آزادتر از شهرستان‌ها به پایتخت مهاجرت کند.

مهدی سوداگران روزنامه‌نگار روزنامه‌های محلی استان فارس و سردبیر سابق روزنامه «نیم‌نگاه»، در این باره به خبرنگار ایلنا می‌گوید:‌ روزنامه‌نگاران و خبرنگاران محلی به این دلیل که سند چشم‌انداز خاصی ندارند و صرفا به عنوان یک آلت رسانه‌ای مورد توجه قرار گرفته‌اند و در انتخاب مدیران و مسئولان آنها دقتی نشده است دقیقا در روزهایی که چشم بسته جواب‌گو بودند و کار می‌کردند، پایان روزنامه‌نگاری محلی را رقم زند.

او با اشاره به اینکه روزنامه‌نگاران محلی رسالت توسعه جغرافیایی مشخصی را بر عهده دارند، گفت: اما از آنجایی که مدیر مسئول‌ها، اشتباهی انتخاب شده‌اند و یا به طور عمد اشتباهی انتخاب می‌شوند،‌خبرنگاران توسعه جغرافیایی محدود را فراموش می‌کند و روزنامه‌های محلی مملوء می‌شود از اخبار اینترنتی پایتخت.این حکایتی است که متاسفانه برای نمایندگان مجلس هم پیش می‌آید، یعنی وقتی که به تهران می‌آیند. روابط دیپلماسی باعث می‌شود رسالت جغرافیایی خود را فراموش کند.
مهدی سوداگران می‌گوید:‌روزنامه‌نگاران محلی به این دلیل که هنوز تازه‌نفس هستند می‌توانند به رسالت خود بازگردند و جغرافیای خود را مشخص کند و مسیر را از ابتدا آغاز کند. او تاکید می‌کند: اگر این اتفاق نیفتد،‌روزنامه‌نگاران محلی، تنها دیکته‌نویس مدیران هستند و توسعه جغرافیای مختلف که اصل و بنای توسعه پایدار است به فراموشی سپرده می‌شود. او در پایان از مسئولان و روسای قوای سه‌گانه خواست که هر از گاهی نگاهی هم به مطبوعات محلی معتبر بیندازند. سعید نظری، خبرنگار خبرگزاری ایسنا فارس نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره مشکلات خبرنگاری در رسانه‌های محلی و جایگاه خبرنگاران محلی می‌گوید: از آنجایی که مجوز رسانه‌ها به آدم‌های ذی‌نفوذ داده می‌شود به جای متخصصان، رسانه‌ها هم سیاست مشخصی را پیگیری نمی‌کند و این باعث جلوگیری از روند توسعه مطبوعات محلی می‌شود.

او نداشتن تخصص را از ضعف‌های خبرنگاران محلی می‌داند و می‌گوید: روزنامه‌نگاران محلی به علت محدودیت‌های مختلف، در حوزه‌ای خاص تخصص ندارند و عمدتا همه‌چیز‌نویس هستند و به آموزش‌های تخصصی نیاز دارند.

او با اشاره به عدم داشتن امنیت شغلی در روزنامه‌های محلی می‌گوید: در شهرستان‌ها به علت درآمد نداشتن روزنامه‌ها، خبرنگاران هزینه زندگی خود را با رپرتاژ آگهی تامین می‌کند و اکثر خبرنگاران بیمه نیستند و آنهایی هم که بیمه ارشاد را دارند به سختی سهمیه خود را می‌پردازند وقتی خبرنگاری 200 هزار تومان حقوق می‌گیرد، چطور ماهی 60 هزار تومان برای بیمه بپردازد و این شرایط حتی برای کسانی که با رسانه‌های ملی کار می‌کنند صادق است و در خبرگزاری‌ها به این دلیل که رپورتاژ آگهی جایی ندارد وضعیت بدتر است.در شهرستان‌ها خبرنگارانی هستند که ماهی 70 هزار تومان حقوق می‌گیرند.
نظری با اشاره به نداشتن انجمن صنفی می‌گوید: در شهرستان‌ها هیچ تشکل صنفی دیده نمی‌شود و اداره ارشاد هم که قرار است متولی حل مسائل صنفی خبرنگاران باشد به این قشر حتی به عنوان بخشی از حوزه فرهنگ هم نگاه نمی‌کند و مسائل صنفی خبرنگاران را مورد توجه قرار نمی‌دهد.
وی با اشاره به تشکیل خانه مطبوعات برای حل مشکلات اهالی رسانه می‌گوید: متاسفانه دخالت شدید دولت در این تشکل باعث عدم کارآیی صحیح آن می‌شود،‌ ضمن اینکه برای مثال وقتی نشریه‌ای تعداد خبرنگار بیشتری دارد طبیعتا هیات مدیره از آن نشریه رای می‌آورند و از آن بدتر در شهری در رای‌گیری هیات مدیره خانه مطبوعات کیوسک‌های روزنامه‌فروشی پیروز شدند.

وی در پایان به بحران روابط عمومی در شهرستان‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: روابط عمومی‌ها در شهرستان‌ها نه تنها به اطلاع‌رسانی کمک نمی‌کند، بلکه دسترسی روزنامه‌نگاران را به اطلاعات سخت‌تر می‌کنند و از آن بدتر بی‌اطلاعی و بی‌آگاهی روابط عمومی‌ها از مسائل داخل سازمانشان است.
مهدی فرقانی جایگاه نشریات محلی را چنین توصیف می‌کندکه: مطبوعات محلی در کشور ما هنوز از ساختار و اقتدار و سازمان مناسبی برخوردار نیست و به دلیل اقتصادی نبودن مطبوعات در خیلی از شهرها و به دلیل کمبود نیروی انسانی ماهر و مشکلات حرفه‌ای که در محیط‌های کوچک مضاعف می‌شود، بسیاری از مطبوعات محلی، مطبوعات خانوادگی شده‌اند و بخش مهمی از آنها ساختار مهمی ندارند، البته این بدان معنا نیست که استثنا وجود ندارد

وی می‌افزاید: اما بسیاری از روزنامه‌های محلی به صورت غیرحرفه‌ای اداره می‌شوند، بدین‌معنا که خیلی از شاغلانشان یا دریافتی ندارند و یا دریافت‌های بسیار اندک و پایین دارند، که هرگز قادر نیستند به عنوان یک شغل به آن نگاه کنند و خیلی وقت‌ها هم توسط افراد یک فامیل محتوا، توزیع و ساختار اداری روزنامه‌های محلی شکل می‌گیرد.

وی‌ تاکیدمی‌کند: ما نیازمند یک تحول در سطح مطبوعات محلی هستیم، که حرفه‌‌ای‌گرایی تقویت شود و این نیازمند این است که هم دولت و هم تشکلات مدنی بیشتر اجتماعی و سیاسی لازم برای این‌گونه فعالیت‌ها را ایجاد کنند.

مهدی فرقانی همچنین در گفتگو با خبرنگار ایلنا از سه ویژگی را شاخصه یک خبرنگار خوب می‌داند، این استاد روزنامه‌نگاری می‌گوید: ویژگی اول دانش عمومی در حوزه مختلف به ویژه حوزه تخصصی خود خبرنگار است، متاسفانه بسیاری از روزنامه‌نگاران ما دانش عمیقی در هیچ حوزه‌ای ندارند و این به شدت روی شناخت آنها از جامعه و مسایل اجتماعی و روی نحوه انعکاس دادن مسایل تاثیر می‌گذارد.
این استاد ارتباطات می‌افزاید: ویژگی دوم داشتن مهارت‌های حرفه‌ای است که به دلیل حرفه‌ای نبودن بخش اعظم ساختار مطبوعاتی ما، بسیاری از روزنامه‌نگاران از مهارت‌ها و تکنیک‌های روزنامه‌نگاری حرفه‌ای بی‌بهره‌اند و در نتیجه توانایی ارائه خوبی ندارند و همین سبب می‌شود که نشریات فاقد جذابیت‌های لازم برای مخاطب باشد.

او ویژگی سوم یک روزنامه‌نگار را شخصیت و اخلاق آن می‌داند و می‌گوید: شخصیت منسجم ، مستحکم و شکل گرفته باید شاخصه‌ روزنامه‌نگار باشد و داشتن اخلاق حرفه‌ای بالا نیز بسار حائز اهمیت است، روزنامه‌نگار نه باید مرعوب شود و نه تسلیم تهدیدها گردد، نه تطمیع شود و نه بخواهد از طریق حرفه روزنامه‌نگاری به منافع خود برسد و یا با کارش تجارت کند. در برخی موارد روزنامه‌نگارانی دیده می‌شوند که به علت دلایلی بسیار راحت با حوزه‌های خبری خود وارد بده‌بستان می‌شوند و این چیزی است که از نظر اخلاق حرفه‌ای ممنوع است چرا که روزنامه‌نگار استهلال حرفه‌ای خود را از دست می‌دهد و در نتیجه شخصیت قابل احترامی نمی‌ماند. در حالی که تعداد نشریات موجود در ایران در ردیف پانزدهم دنیا است، تیراژ نشریات در رده‌های بسیار پایین قرار دارد، تعداد کل نشریات مجوزدار سه هزار و 727 عنوان است که در گستره محلی، منطقه‌ای و سراسری منتشر می‌شوند. در این تعداد بالای نشریات و سایت‌هایی که در این آمار نیست، چند روزنامه‌نگار و خبرنگار می‌توانند مشغول باشند و باید به چند نفر 17 مرداد را تبریک گفت.

بیست و هفتم تیرماه وزیر فرهنگ و ارشاد گفته است: برای روز خبرنگار خبرهای خوبی دارد چه خبری می‌تواند بهتر از حل شدن تنها یکی از مشکلات خبرنگاران باشد، آیا 50 هزار تومان بن کتاب که هدیه هر ساله وزارت ارشاد به خبرنگاران است جبران عدم امنیت شغلی آنها را می‌کند؟ آیا این هدیه خبرنگاران را در برابر خطراتی که هر روز با آن مواجه‌اند بیمه می‌کند؟ خبر خوب برای خبرنگاران چه خواهد بود که ارضاکننده نیازهای فکری آنها باشد؟

در اینجا صحبت های علی اصغر محکی از روزنامه ی همشهری را راجع به خبرنگاری اشاره منماییم:
مدیرعامل موسسه مطبوعاتی همشهری با تاکید بر سخت و زیان آور بودن شغل خبرنگاری تاکید کرد: تا زمانی که از دید طیف وسیعی از مدیران و اجزای دستگاههای مختلف کار خبرنگاری نوعی تهدید تلقی می شود نباید منتظر اتفاق بزرگی در جهت حفظ امنیت شغلی و سهولت کار خبرنگاران بود. علی اصغر محکی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره “سخت و زیان آور بودن حرفه خبرنگاری” گفت: به عنوان کسی که هر روز با خبرنگاران و روزنامه نگاران ارتباط دارد می توانم بگویم که واقعا این عده از همکاران ما کار بسیار دشواری دارند و از برخی جهات آسیب می شوند. وی با تشریح این موارد گفت: یکی از موارد آسیب زایی این حرفه به لحاظ ذهنی و روانی و فشاری است که به خبرنگاران وارد می شود متاسفانه هنوز کانالهای گردش اطلاعات و منابع خبری غیر رسمی آنچنان گسترده و توسعه یافته نیستند که خبرنگار ما بتواند به راحتی به مابع خبری دسترسی داشته باشد و رسانه متبوعش با ذکر منبع به درج اخبار بپردازد. مدیرعامل موسسه مطبوعاتی همشهری اضافه کرد: از آنجا که به هر حال هر خبری به نحوی می تواند منافع شخصی فرد یا گروهی را مورد تهدید قرار دهد یا آنها را تامین کند خبرنگاران شدیدا تحت فشار قرار می گیرند و شرایط کاری برای آنها دشوار می شود. محکی با ذکر مثال به توضیح این موارد پرداخت و گفت: موارد بیشماری بوده و هست که خبری درست از یک منبع کسب و انعکاس یافته اما پس از انتشار آن منبع خبر تحت فشارهایی نسبت به انجام گفتگو و تائید خبر استنکاف می کند و اساسا منکر مصاحبه ای از خود می شود. به همین خاطر هم کسی که شدیدا در معرض بیشترین اتهامها و فشار ها قرار می گیرد شخص خبرنگار است. وی اضافه کرد: از طریف دیگر انواع فشارها و آسیب های جسمی و روانی و امنیتی در حین کار برای خبرنگاران متصور است. به طور مثال همیشه زمان زیادی از وقت مدیران روزنامه صرف انجام هماهنگی با نهادهای انتظامی و امنیتی می شود با این هدف که عکاسان و خبرنگاران بتوانند به جمع آوری و ارسال خبر مبادرت کنند. در همین اثنا اراده و تصمیم یک فرد معمولی مبنی بر ایجاد مزاحمت برای کار خبرنگار می تواند منتهی به درگیری و حتی دستگیری خبرنگار شود. مدیرعامل موسسه مطبوعاتی همشهری درباره پیشنهادهایش برای بهبود این وضعیت و توجه بیشتر به شغل سخت و زیان آوری مانند خبرنگاری تاکید کرد: گام اول ایجاد باور نسبت به اهمیت و ضرورت کار مطبوعاتی در میان مدیران و دولتمردان و اتخاذ تمهیدات کافی برای دسترسی آزادانه و سریع و با سهولت خبرنگاران به اخبار و اطلاعات است. محکی افزود: تا زمانی که از دید طیف وسیعی از مدیران و اجزای دستگاه های مختلف، کار خبرنگاری نوعی تهدید تلقی می شود و اصل بر عدم گردش اخبار و اطلاعات است و از مطبوعات انتظار کار تبلیغاتی صرف و تبدیل شدن شان به بولتن رسمی سازمانها وجود دارد، نمی توان توقع داشت اتفاق بزرگی در جهت حفظ امنیت شغلی و سهولت کار خبرنگاران رخ دهد.

آسیب های حرفه خبرنگاری برای خبرنگاران

به گفته ی دکتر مسعود پورصدری بیماری های ناشی از کار به علت اشتغال شخصی به یک کار معین و تحت تاثیر شرایط موجود در آن ایجاد می شود که این شرایط ممکن است برای فرد بیماری زا باشد.
برای پیشگیری از بیماری ها باید معاینات دوره ای انجام شود و به روش های پیشگیری اهمیت داده شود.

در ادامه کمی راجع به خبر صحبت می کنیم و نقش اخلاق خبرنگاری را روشن می نماییم:

اهمیت خبر

خبر، ماده اولیه ارتباطات اجتماعی را تشکیل می‌دهد. در گفت‌وگوهای عمومی نیز خبر، شامل آگاهی و اطلاعاتی است که افراد درباره زندگی مشترک خویش به دست می‌آورند. انسان‌ها برای دست‌یابی به زندگی بهتر، انتخاب راه مناسب‌تر، فعالیت در صحنه اجتماع و پرداختن آگاهانه‌تر به مسئولیت‌های فردی و اجتماعی، همواره باید از حوادث و اتفاق‌هایی که در دنیای اطرافشان روی می‌دهد، باخبر باشند. در حقیقت، تهیه خبر یکی از اهداف اساسی وسایل ارتباطی به شمار می‌رود و رسانه‌های جمعی اساساً همراه با خبر متولد می‌شوند. نشر خبر و اطلاع‌رسانی در شکل‌گیری شخصیت اصلی یک رسانه ارتباطی، اهمیتی ویژه دارد. بنابراین، وسایل ارتباطی، انتشار اخبار را به عنوان نخستین هدف، در رأس فعالیت‌های خود قرار داده‌اند و می‌کوشند نیازهای خبری مخاطبان خود را تأمین کنند.

عناصر خبر

هر خبرنگار پیش از هر چیز باید به شناسایی دقیق خبر بپردازد و با استفاده از ایده‌های خود یا استناد به گزارش‌های معتبر دیگران، جریان حقیقی آن را بیان و کیفیت و آثارش را به خوبی تشریح کند. با این شیوه، حقیقی بودن، نو بودن و جالب بودن خبر نیز که مهم‌ترین ویژگی‌های آن را تشکیل می‌دهد، رعایت خواهد شد.

هر خبر هر چند کوتاه و کوچک، با توجه به اطلاعات زیر تکمیل می‌شود:

• شخص یا اشخاصی که در واقعه، شرکت دارند یا واقعه به گونه‌ای با آنها ارتباط می‌یابد.
• موضوع و نوع واقعه، یعنی آنچه واقعه را تشکیل می‌دهد.
• علت و انگیزه‌ای که سبب ایجاد واقعه شده است.
• چگونگی وقوع که ترتیب و کیفیت واقعه را نشان می‌دهد.
• مکان وقوع و زمان آن.

این عناصر شش گانه خبر: کجا، که (چه کسی)، کی (چه وقت)، چه (چه چیزی)، چرا و چگونه (چه‌طور)، کلیشه و الگویی است که با طرح مناسب آنها در خبر، کمترین ابهامی برای مخاطب باقی نمی‌ماند و نیازهای او از محتوای خبر به میزان قابل توجهی تأمین می‌شود.

مراحل خبرنویسی

نگارش و تنظیم اخبار، یکی از مهم‌ترین مراحل کار رسانه‌های خبری است که به مهارت‌های ویژه‌ای همچون تسلط بر موضوع خبر، آشنایی با متون خبر، تندنویسی، درست‌نویسی، ساده‌نویسی، روان‌نویسی، خلاصه‌نویسی، به‌گزینی کلمات و عبارات، گزینش مناسب اطلاعات، تعیین حجم مناسب اطلاعات و نوشتن آمار و ارقام نیاز دارد. مرسوم‌ترین شیوه نگارش خبر، هِرم وارونه است که در آن، عبارت یا بند نخست، مهم‌ترین بخش خبر را تشکیل می‌دهد. پس از آن نیز دیگر اطلاعات، به ترتیب تا کم‌اهمیت‌ترین بخش خبر می‌آید.

اخلاق خبرنگاری

برخی ویژگی‌های اخلاقی خبرنگار عبارت است از:

• احساس مسئولیت اجتماعی: این اصل، بیان کننده وظایف اجتماعی خبرنگاران است.
• صداقت و واقع‌نمایی: خبرنگار باید هر چیز را آن طور که هست، بنگرد و بکوشد آن را همان‌طور که دیده است، بیان کند.
• خبر برای همه: خبرنگار نباید مردم را از داشتن اطلاعات مفید موردنیازشان محروم کند یا این اطلاعات را تنها در اختیار گروه ویژه‌ای از مردم قرار دهد.
• رعایت عدالت و انصاف: موضع‌گیری خبرنگار یا بنگاه خبری درباره خبر باید بر اساس حق باشد
• سودمندی و فایده‌رسانی: خبررسانی، ماهیتی آموزشی دارد و خبرنگار به حکم وظیفه اخلاقی و اجتماعی خود باید مروّج خوبی‌ها باشد و به انتشار خبرهای سودمند بپردازد.

بی‌ اعتمادی به خبر

گاه بر اثر رعایت نکردن عواملی، مردم نمی‌توانند به خبر رسانه‌ها اعتماد کنند. برخی از این عوامل عبارت است از: صداقت نداشتن در فرآیند انتشار خبر، تناقض‌گویی، مبالغه و اغراق در فرآیند انتشار خبر، تحریف خبر، سانسور خبر، موثّق نبودن خبر، عینی و واقعی نبودن خبر، بی‌طرف نبودن در انتشار اخبار و جذابیت نداشتن در خبررسانی.

دانشگاه ها:

1. دانشكده خبر در سال 1376 رسماً به دليل نياز رسانه ها و عدم وجود رشته هاي تحصيلي خبرنگاري در مراكز آموزش عالي و وجود خلاء عمده در نظام رو به توسعه رسانه هاي كشور تاسيس شد. تا اين نقيصه بزرگ در نظام آموزشي و حرفه اي را برطرف سازد و اساساً يكي از عمده ترين دلايل تصويب و راه اندازي اين دانشكده از سوي دفتر گسترش آموزش عالي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري ارائه سرفصل هاي كاملاً بديع و نو در قالب آموزشهاي علمي- كاربردي متناسب با نياز روز فضاي كاري رسانه ها در حوزه اين حرفه بود. اين دانشکده به عنوان تنها مرکز تخصصي در حوزه خبر ورسانه در خاورميانه امکان صدور گواهي نامه معتبر شرکت در دوره را دارد که اين گواهي نامه مورد تاييد سازمان مديريت و برنامه ريزي کشور مي باشد.

آموزش شمار كثيري از خبرنگاران، دبيران، سردبيران و عكاسان خبري رسانه ها كه بدون آموزش هاي آكادميك و صرفاً بر اساس تجربه، به اين كار اشتغال داشتند و تربيت علمي اصحاب ورزيده و خبره رسانه ها و توجه به رشد و گسترش كار حرفه اي و تخصصي آنها در كشور يكي از اهداف عمده راه اندازي اين محيط علمي- رسانه اي بوده است.

در طول اين سالها دانشكده خبر با تكيه بر تجربه و آگاهيهاي علمي مدرسان و خبرگان رسانه ها و استقبال عموم روزنامه نگاران و تلاش در مسير به روز نمودن موضوعات درسي در سايه آموزشهاي علمي- كاربردي توانست به عنوان يك نهاد آموزشي و حرفه اي جايگاه ويژه اي را نه تنها در بين رسانه­ها بلكه در بين دانشگاهها و مراكز علمي كسب نمايد.

طراحي و برنامه ريزي درسي در حوزه خبرنگاري ملي و بين المللي و تلاش در زمينه ارزيابي محتوايي سرفصلها و عناوين درسي متناسب با نيازهاي رسانه اي جامعه، حفظ پويايي و تسليم نشدن در برابر يكنواختي آموزشي از جمله ويژگيهاي دانشكده است كه از ابتداي تاسيس تاكنون سرلوحه فعاليتهاي خود قرار داده است.

2. دانشگاه علامه طباطبایی:در دانشکده ی علوم اجتماعی می باشد.
3. دانشگاه علمی کاربردی خبر واحد شیراز: پس از دانشکده خبر واحد تهران، دومین مرکز دانشگاهی علمی – کاربردی در حوزه خبر محسوب می شود، امروز با داشتن 75 نفر دانشجو در رشته های خبرنگاری، روابط عمومی و عکاسی خبری به عنوان یکی از مراکز دانشگاهی در سطح کشور شناخته می شود.

فوت کوزه گری رشته روزنامه نگاری

تجارب یک خبرنگار:

به تخیلات خود بها دهید. تخیلاتتان را در مورد مسائل روز بنویسید.این تخیلات یا درست از آب در می آیند و شما به عنوان یک روزنامه نگار تحلیل گر با قدرت پیش بینی بالا شناخته می شوید یا غلط از آب در می آید و واکنش افراد و گروه های مختلف را بر می انگیزد. در هر صورت شما یک مطلب جنجالی نوشته اید که مدیران تمام روزنامه ها از چنین اتفاقی استقبال می کنند.

شایعه بسازید. تبدیل یک کلاغ به چهل و یا بیشتر یا برعکس آن در مورد مسائل مختلف اجتماعی و سیاسی بر حسب اینکه در روزنامه کدام جناح سیاسی می نویسید لازم است. فقط حواستان باشد اشتباه یک مثبت و منفی امکان دارد فاجعه به بار بیاورد و منجر به اخراج شما از روزنامه شود. البته آن هم زیاد مهم نیست چون شما به زودی توسط جناح رقیب جذب خواهید شد.

کنجکاوی در باره زندگی شخصیت های بزرگ سیاسی، اجتماعی و هنری می تواند به پیشرفت شما کمک کند. تا می توانید در مورد این شخصیت ها اطلاعات جمع کنید و راه و بیراه در مطالب خود به آن ها اشاره کنید. این کار باعث می شود شما به عنوان یک فرد مطلع شناخته شوید و بالاخره افرادی پیدا می شوند که قیمت اطلاعات شما را به خوبی بدانند و برای آن هزینه بپردازند.

تشویش اذهان عمومی یکی از جرایم مطبوعاتی است که شما را ابتدا به خاک سیاه و سپس به اوج رفاه می رساند. اگر تحمل چند ماه زندان را دارید، از هم اکنون دست به کار شوید و افکار دیگران را مشوش کنید. بعد از آزادی از زندان مطمئناً شما برای سخنرانی و یا ادامه تحصیل و زندگی به آمریکا و اروپا دعوت می شوید.

برای مخاطب تره هم خرد نکنید. نوشته شما می تواند پر از غلط املایی و نگارشی باشد. نگران نباشید، مخاطبان هم برای شما تره خرد نمی کنند. مطالب شما در روزنامه اگر خیلی خوش شانس باشید تنها توسط خودتان و دوستانتان خوانده می شود و اکثر مردم روزنامه را برای پاک کردن شیشه های اتومبیل و منزل و پیچیدن و پاک کردن سبزی و… می خرند.

همیشه شغل دوم داشته باشید. یک روزنامه همواره در معرض خطر تعطیل شدن و یا عدم پرداخت حقوق و حق التالیف نویسندگان و عواملش است. خیلی از افرادی که به روزنامه نگاری به چشم یک شغل نگاه می کردند الان گوشه خیابان به کارتن خوابی مشغولند. عاقل باشید و همیشه به روزنامه نگاری به عنوان یک تفریح سالم نگاه کنید.

اگر به دنبال یک کار بی دردسر و نان و آب دار هستید، می توانید در روزنامه ها و مجلات زرد به نوشتن داستان های عاشقانه و جنایی یا فال بینی هندی و چینی بپردازید. با یک اسم زنانه مانند ژیلا ژوله یا از این دست می توانید ستون آشپزی، خانه داری، خیاطی و گلدوزی یا ستون پاسخ به نامه ها را بنویسید. می توانید نامه هایی به نام های مختلف برای روزنامه بنویسید و به نام سنگ صبور به نامه ها پاسخ دهید، این لذت بخش ترین کاری است که یک روزنامه نگار می تواند داشته باشد.

برنامه آموزشی این دوره شامل ۱۳۶ واحد به این شرح است:

دروس عمومی ۲۱ واحد	دروس اختصاصی ۳۵ واحد
دروس پایه ۴۰ واحد	دروس تخصصی۳۰ واحد
دروس اختیاری ۱۰ واحد

دروس عمومی	دروس پایه
معارف اسلامی (۱) – ۲ واحد	مبانی جامعه شناسی – ۳ واحد
معارف اسلامی(۲) – ۲ واحد	کاربرد رایانه در علوم ارتباطات – ۲ واحد
اخلاق و تربیت اسلامی – ۲ واحد	اصول علم اقتصاد – ۳ واحد
انقلاب اسلامی و ریشه های آن – ۲ واحد	اقتصاد ایران – ۲ واحد
تاریخ اسلام – ۲ واحد	کلیات حقوق – ۲ واحد
متون اسلامی (آموزش زبان عربی) – ۲ واحد	مبانی تاریخ اجتماعی ایران – ۲ واحد
زبان فارسی – ۳ واحد	آمار مقدماتی – ۲ واحد
زبان خارجی – ۳ واحد	آمار در علوم اجتماعی – ۲ واحد
تربیت بدنی (۱) – ۱ واحد	زبان تخصصی(۱) – متون ارتباطات اجتماعی – ۲ واحد
تربیت بدنی (۲) – ۱ واحد	حقوق اساسی – ۲ واحد
جمعیت و تنظیم خانواده – ۱ واحد	اصول علم سیاست – ۲ واحد
	روان شناسی اجتماعی – ۳ واحد
	روش های تحقیق در علوم اجتماعی(عملی و نظری) – ۴ واحد
	اصول روابط و سازمان های بین المللی – ۲ واحد
	نظریه‌های جامعه شناسی – ۳ واحد
	اصول سازمان و مدیریت – ۲ واحد
	اندیشه های سیاسی در قرن بیستم – ۲ واحد

دروس اختصاصی:	دروس تخصصی:
مبانی ارتباطات جمعی – ۳ واحد	اصول روزنامه نگاری – ۳ واحد
ارتباطات بین الملل – ۳ واحد	روزنامه نگاری عملی(۱) مصابحه مطبوعاتی – ۳ واحد
ارتباطات سیاسی – ۳ واحد	روزنامه نگاری عملی(۲) گزارش مطبوعاتی – ۳ واحد
ارتباطات انسانی – ۳ واحد	ویراستاری و مدیریت اخبار – ۳ واحد
تحلیل محتوای پیام‌های ارتباطی – ۲ واحد	روزنامه نگاری تخصصی – ۳ واحد
ارتباطات تصویری – ۲ واحد	تاریخ مطبوعات – ۳ واحد
نظریه‌های ارتباطات اجتماعی – ۳ واحد	نقد و تفسیر و مقاله نویسی – ۲ واحد
گرافیک و صفحه‌آرایی در مطبوعات – ۲ واحد	روزنامه‌نگاری الکترونیکی – ۲ واحد
تکنولوژی‌های ارتباطی – ۲ واحد	حق و مسئولیت‌های روزنامه نگاری – ۲ واحد
مبانی جامعه اطلاعاتی – ۳ واحد	زبان تخصصی(۲) – متون روزنامه نگاری – ۲ واحد
افکارعمومی و وسایل ارتباط جمعی – ۲ واحد	عکاسی خبری – فتوژورنالیسم – ۲ واحد
مبانی ارتباطات و توسعه – ۲ واحد	کارآموزی – ۲ واحد
حقوق ارتباط جمعی – ۲ واحد
شیوه نگارش فارسی در مطبوعات – ۳ واحد

دروس اختیاری:

امور بازرگانی – ۲ واحد

رفتار سازمانی – ۲ واحد

آشنایی با حرفه‌های ارتباطی – ۲ واحد

سازمان‌های اداری در ایران – ۲ واحد

مبانی ارتباطات سازمانی – ۲ واحد

اصول بازاریابی – ۲ واحد

ارتباطات میان فرهنگی – ۲ واحد

تامین و رفاه اجتماعی – ۲ واحد

جامعه شناسی شهری – ۲ واحد

جامعه شناسی سیاسی – ۲ واحد

تغییرات اجتماعی – ۲ واحد

مبانی جمعیت شناسی – ۲ واحد

کلیات برنامه‌ریزی اجتماعی و اقتصادی – ۲ واحد

معنی شناسی در رسانه‌ها – ۲ واحد

روزنامه نگاری رادیویی و تلویزیونی – ۳ واحد

پایان نامه – ۳ واحد

دانشجویان رشته روزنامه‌نگاری می‌توانند از بین فهرست دروس فوق و دروس تخصصی رشته روابط عمومی و رشته مطالعات ارتباطی و فناوری اطلاعات تا سقف ۱۰واحد انتخاب کنند.