معرفی رشته علوم تربیتی

معرفی رشته علوم تربیتی

هدف

رشد سالم و صحيح جوامع انساني در گرو تعليم و تربيت صحيح و اصولي افراد آن جامعه است . بديهي است هر چقدر آگاهي و دانش اقشار مختلف جامعه نسبت به تعليم و تربيت افزايش يابد، جامعه در مسير تکامل و تعالي رشد خواهد يافت و البته اين امر، يعني ارتقاء و افزايش آگاهي عمومي مردم در زمينه تعليم و تربيت، توسط متخصصان و صاحبنظران و همچنين مدرسان و معلمان علوم تربيتي انجام مي­گيرد. نظر بر اين مهم ، رشته علوم تربيتي به منظور تربيت و آموزش افراد در بيشتر دانشگاههاي کشور داير بوده است.

آيا معلم عاملي است که به بچه ها ياد مي­دهد؟ يا سبب مي شود که بچه ها  خود  ياد بگيرند ؟ آيا معلم بايد به همه جوانب درس خود فکر کند و پس از آن درس دهد يا بايد بدون محاسبه وارد ميدان  ياددادن  شود و شروع به تدريس و ياد دادن کند؟

بي­شک، هر معلم کاردان و ماهري سعي مي کند به دانش آموز خود کمک کند تا خودشان به ياد گرفتن عميق و پايدار دست يابند . ياد گرفتني که پيامد آن دانستن بسياري از چيزهاي ديگر است و اين همان يادگرفتن خلاق با ميل و رغبت و هميشگي است. اين نوع ياد گرفتن حافظه شاگردان را خسته نمي­کند و آنها را فقط براي امتحان دادن آماده نمي­سازد. بلکه تفکر آنان را پرورش مي­دهد و مهارتهاي آنها را پي مي­ريزد و بارور مي­کند. در واقع شيوه تدريس معلم از چنان اعتباري برخوردار است که طراحي و انتخاب درست و به جاي آن در فرآيند ياددهي- يادگيري، مهمتر از اطلاعات علمي معلم است و گزينش راه اشتباه، ضايعه خطرناکي براي نظام آموزشي محسوب مي­شود.

 توانايي هاي مورد نياز و قابل توصيه

فرآيند يادگيري با انسان سر و کار دارد و انسان بدون مهر و محبت و توجه خاص ، تحت تاثير قرار نمي­گيرد و چيزي را نمي­آموزد. از همين رو دانشجوي علوم تربيتي بايد انسان دوست و درد آشنا باشد تا در بهبود وضعيت آموزشي کشور نقش موثري داشته باشد.

علوم تربيتي فرآيند کيفي و خرد است؛ يعني به يادگيري تک تک انسان­ها توجه دارد. به همين دليل دانشجوي اين رشته بايد نوع دوست، انسان دوست، علاقمند به دانش آموزان و در عمل صادق باشد. همچنين لازم است از نظر هوشي ، توانايي فوق العاده اي داشته و ديد هنري داشته باشد .

دانشجوي اين رشته بايد خلاق بوده تا بتواند ابزار آفرين و راه آفرين باشد در حال حاضر نيز مي بينيم که دانشجويان توانمند اين رشته گاه با وسايل بسيار ابتدايي چيزهاي جديد و جالبي خلق مي کنند . از سوي ديگر دانشجوي اين رشته بايد حس هنري داشته باشد . دانشجوي تکنولوژي آموزشي اگر هدفش ورود به آموزش و پرورش است نبايد ايده آل گرا باشد چون هنوز تفکر تکنولوژي آموزشي در آموزش و پرورش جا نيافتاده است و فارغ التحصيلان اين رشته نبايد انتظار داشته باشند که آموخته هاي خود را خيلي راحت و بدون هيچ مقاومتي در محيط آموزشي پياده کنند . در ضمن دانشجوي رشته علوم تربيتي بايد قوي و محکم باشد و از روبرو شدن با مشکلات و سختي ها نترسد و مطمئن باشد که به مرور مي­توان ذهنيت ها را عوض کرد و مشکلات را حل نمود .

براي تحصيل در گرايش کودکان استثنايي بايد به اين نکته بسيار مهم توجه داشت که داوطلب اين رشته بايد از حوصله و گذشت فراوان برخوردار باشد و نسبت به اين کودکان علاقمند و واقع بين باشد .

 نکات تکميلي

متاسفانه بعضي از مسوولان نظام آموزشي ما فکر مي کنند که رشته تکنولوژي آموزشي يک رشته ابزاري يا سخت افزاري است. آنها تصور مي کنند که متخصص اين رشته تنها مي­تواند در ساخت وسايل کمک آموزشي يا حداکثر فيلم هاي آموزشي موثر باشد در حالي که بر خلاف تصور عامه، تکنولوژي آموزشي صرفاً در وجود وسايل و تجهيزات خلاصه نمي شود ، بلکه اين رشته يک نگرش تازه است و اساس آن بر طراحي نظام آموزشي استوار است که با استفاده از اصول روانشناسي و بهره گيري از علم برنامه ريزي آموزشي و طراحي دقيق مبتني بر هدف­هاي مشخص و بالاخره با در نظر گرفتن توام منابع و امکانات انساني و مادي بهترين روش و وسايل آموزشي را براي تغيير رفتار فراگيران عرضه مي­کند. براي مثال در رشته تکنولوژي آموزشي، ما درس هايي مثل آموزش برنامه اي داريم و مي توانيم به کمک اين درس، خود آموزي تهيه کنيم که به وسيله آن دانش آموز بتواند بدون  بهره گيري از معلم آموزش ببيند. يکي ديگر از درس­هاي ما  طبقه بندي مواد مختلف است که به کمک اين درس مي توانيم کليه موادي را که در يک سازمان آموزشي يا غير آموزشي وجود دارد. طبقه بندي کنيم تا مراجعه کننده بدون ياري متخصص به آرشيو سازمان مربوطه مراجعه کرده و به ماده آموزشي يا غير آموزشي مورد مورد نياز دسترسي پيدا کند. در واقع کاري که يک کتابدار در کتابخانه انجام مي دهد .

معرفي اجمالي گرايش هاي مقطع كارشناسي

آموزش و پرورش پيش دبستاني و دبستاني

آموزش و پرورش پيش دبستاني عبارت است از: آموزش و پرورشي که از زمان تولد تا ابتداي دوره دبستان در مورد کودک انجام مي شود. هدف از آموزش و پرورش دبستاني، پرورش افرادي با ايمان، ماهر، مسئول و خلاق است؛ بنابراين پرورش قواي فکري، جسمي، عاطفي و اجتماعي از جمله هدفهاي اوليه اين رشته است .

آموزش و پرورش پيش دبستاني و دبستاني در جامعه ما موضوع جديدي است. در جامعه اسلامي ما، جايگاه آموزش و پرورش در توضيح و تشريح ارزشهاي جديد حاکم بر جامعه و آماده کردن کودکان براي ايفاي وظايف خود، از اهميت خاص برخوردار است. تدوين برنامه هاي آموزشي و تربيتي در اين مقطع سني بسيار ضرورت دارد چرا که اين دوره در تحکيم پايه و اساس تربيتي و آموزشهاي بعدي از اهميت بسيار برخوردار است.

آموزش و پرورش کودکان استثنايي

کودکان استثنايي را مي توان به شش گروه کلي تقسيم کرد و هر گروه را با شرايط خاصي تعليم داد و تربيت کرد . اين شش گروه عبارتند از :

• کودکان عقب مانده ذهني
• کودکان معلول جسمي
• کودکان نابينا و نيمه بينا
• کودکان ناشنوا و نيمه شنوا
• کودکان مبتلا به اختلالهاي عاطفي و اجتماعي
• کودکان تيز هوش

هدف از آموزش و پرورش کودکان استثنايي فراهم کردن امکانات آموزشي ويژه و فرصتهاي مناسب به منظور شکوفايي توانايي هاي ذهني و جسمي اين کودکان با توجه به ويژگيهاي عقلاني آنها است .

مديريت و برنامه ريزي آموزشي

هدف از رشته مديريت و برنامه ريزي آموزشي، برآوردن نيازهاي آموزشي وزارت آموزش و پرورش بر اساس معارف، ارزشهاي تربيت اسلامي و اصول مديريت صحيح است.

دقت و توجه به نيازهاي کشور در زمينه کمبود مديران و برنامه ريزان آموزشي متعهد و مسلمان در مقاطع مختلف تحصيل در وزارت آموزش و پرورش، ضرورت و اهميت اين رشته تحصيلي را روشن مي­کند. مدير آموزشي بايد از تواناييهاي مختلف از قدرت برنامه ريزي، آشنايي به روابط انساني و اصول مديريت آموزشي، برخوردار باشد تا بتواند در مورد مسائل و مشکلات آموزشي، قدرت تشخيص مسائل و تصميم گيري در مورد مشکلات را داشته باشد .

تکنولوژي آموزشي

تکنولوژي آموزشي در لغت از واژه هاي خاص  تکنو به معني برخورد سيستماتيک با پديده هاي علمي،  لوژي  به معناي شناخت و  آموزش  به معناي فعاليت هاي هدفمندي است که مربيان يا معلمان انجام مي دهند تا تغيير رفتار يا توانايي تغيير رفتار در فراگيرنده به وجود بيايد. از همين جا مشخص مي شود که تکنولوژي آموزشي به معناي شناخت پديده ها يا روش هاي دقيق آموزشي براي رسيدن به اهداف آموزشي است.

تکنولوژي آموزشي، رويکردي سيستمي است که فرآيند ياددهي و يادگيري را کنترل مي­کند . براي مثال متخصص تکنولوژي آموزشي بررسي مي­کند که در فرآيند ياددهي و يادگيري چه مسائل يا مشکلاتي وجود دارد تا بتواند مسئووليت حل اين مشکلات را بر عهده بگيرد­. چنين فردي نسبت به تمام فرآيند ياددهي و يادگيري­، خواه فرآيند در مرحله درون داد سيستم باشد يا برون داد يا خود فرآيند سيستم باشد­، حساسيت نشان مي­دهد .

تعليم و تربيت يک فرآيند است و عوامل سيستماتيک مثل کلاس­، معلم­، کتاب­،  فضاي آموزشي و امکانات آموزشي در آن وجود دارد و داراي درون دادي به نام شاگرد و برون دادي به نام فارغ التحصيل مي­باشد.

خيلي­ها تصور مي­کنند که تکنولوژي آموزشي،  تکنولوژي است و اين رشته بايد در دانشکده فني استقرار داشته باشد. اما بايد گفت که تکنو با تکنيک فرق دارد و تکنولوژي آموزشي همراه و همگام با روانشناسي تربيتي کار آموزش را آسان مي­سازد. به همين دليل محل فعاليت دانشجويان و استادان اين رشته دانشکده هاي علوم تربيتي و روانشناسي تربيتي است و چگونگي فعاليت متخصصان اين رشته با توجه به مباني تئوريک و عملي روانشناسي پرورشي شکل مي­گيرد و در آن طراحي آموزش و اجرا و ارزشيابي آموزش مطرح مي باشد. در واقع کارشناسان اين رشته ، طراحان آموزشي يا مهندسان آموزشي هستند . مهندساني که هم و غم آنها تسهيل سازي يادگيري و آموزش است .

آينده شغلي و بازار کار

فارغ التحصيلان گرايش آموزش و پرورش کودکان استثنايي پس از پايان تحصيلات مي توانند مسووليتهاي متفاوتي را در جامعه بر عهده گيرند از جمله :

• معلم مراکز آموزش و پرورش کودکان استثنايي و مديريت مراکز آموزش و پرورش کودکان استثنايي.
• کارشناس گزينش و تشخيص کودکان استثنايي و کارشناس آموزش و پرورش کودکان استثنايي در موسسات گوناگون از قبيل وزارت آموزش و پروش و سازمان بهزيستي کشور .

فارغ التحصيلان مديريت و برنامه ريزي آموزشي مسووليتهاي متفاوتي را در جامعه مي توانند بر عهده گيرند از جمله :

• مديريت مراکز آموزشي در سطوح مختلف و کارشناس برنامه ريزي در وزارت آموزش و پرورش .

فارغ التحصيلان آموزش و پرورش پيش دبستاني و دبستاني مسووليتهاي متفاوتي را در جامعه مي­توانند عهده دار شوند، از جمله :

• مربي دوره هاي پيش دبستاني .
• کارشناسي تهيه مواد و وسايل آموزشي و کمک آموزشي براي مراکز پيش دبستاني .
• کارشناسي تهيه مواد و وسايل آموزشي و کمک آموزشي براي مراکز پيش دبستاني و دبستاني.
• آموزگار مدارس ابتدائي.
• مديريت مدارس ابتدائي.
• مربي کارورزي دانشجويان تربيت معلم.
• کارشناس کانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان.
• کارشناس آموزش و برنامه ريزي سازمان بهزيستي .
• کارشناس وزارت آموزش و پرورش .

فرصتهاي شغلي فارغ التحصيلان گرايش تکنولوژي آموزشي

فلسفه اصلي اين رشته استفاده از توانايي فارغ التحصيلان آن در آموزش و پرورش و سپس صدا و سيما است. اما در عمل مي بينيم که به دليل تفکر غلط حاکم بر برخي محيط هاي آموزشي، تکنولوژيست هاي آموزشي به سختي جذب اين مراکز مي شوند . البته برخي از فارغ التحصيلان اين رشته جذب مدارس غير انتفاعي شده اند و با ارائه طرح هاي آموزشي براي دوره ها و درس هاي مختلف، کارآيي مدرسه را بسيار ارتقاء داده و در واقع بسيار موفق بوده اند. عده­اي از فارغ التحصيلان نيز جذب وزارت ارشاد يا کانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان مي شوند و بالاخره برخي از فارغ التحصيلان با توجه به توانايي هايي که در طي تحصيل کسب کرده اند جذب بازار کار آزاد مي شوند و به عکاسي آموزشي با توليد فيلم هاي آموزشي مي پردازند .

دروس اصلي هر چهار گرايش
تاريخ آموزش و پرورش در اسلام و ايران	جامعه شناسي آموزش و پرورش
فلسفه آموزش و پرورش	اقتصاد آموزش و پرورش
اصول و مباني آموزش و پرورش	مقدمات مديريت آموزشي
آموزش و پرورش تطبيقي	مقدمات برنامه ريزي آموزشي درسي
آموزش و پرورش ابتدايي ، راهنمايي و متوسطه	آموزش و پرورش كودكان استثنائي
اخلاق اسلامي	مقدمات تكنولوژي آموزشي
روشها و فنون تدريس	آشنايي با كتابخانه و اصول كتابداري
روانشناسي عمومي	روش هاي آماري در علوم تربيتي
روانشناسي رشد 1و2	سنجش و اندازه گيري در علوم تربيتي
جامعه شناسي عمومي	مقدمات روش تحقيق در علوم تربيتي

دروس تخصصي (گرايش تكنولوژي آموزشي)
سمينار در برنامه ريزي درسي و آموزشي	اصول برنامه ريزي درس و تحليل محتوا
مباني ارتباط انساني	برنامه ريزي درسي ابتدايي
اصول طراحي پيامهاي آموزشي	سمينار در تكنولوژي آموزشي
اصول عكاسي	برنامه ريزي درسي متوسطه
توليد برنامه هاي تلويزيوني	راديو و تلويزيون آموزشي
انتخاب ، بهره برداري و ارزيابي مواد و وسايل آموزشي	تئوري ها و روش هاي كاربردي در رسانه هاي جمعي
توليد مواد آموزشي	آموزش برنامه اي
آموزش با روش مبتني بر سيستم ها	اصول طراحي نظام هاي آموزشي
توليد فيلم هاي آموزشي	برنامه ريزي درسي آموزش عالي و بزرگسالان
ارزيابي نظام هاي كوچك آموزشي	آشنايي با مراكز و مواد آموزشي
كارورزي ها و اجرا پروژه هاي فردي	كارورزي ها و اجرا پروژه هاي گروهي
جامعه شناسي ارتباطي